Suy nghiệm bốn đặc tính của thế gian
Bốn tính chất của thế gian đó là Vô Thường, Khổ, Bất Tịnh và Vô Ngã.
Vô Thường :
Thế nào là vô thường ?
Vô thường nghĩa là mọi vật, mọi sự trên thế gian, thậm chí cả những tâm niệm trong tâm ta. Chúng không thường hằng cố định, mà luôn biến động thay đổi.
Ví dụ :
Cái áo ta mới mua tuần trước, về mặc và giặt vài ngày. Giờ đây đã trở nên cũ kĩ hơn, màu sắc không còn mới nữa. Ta thấy cái áo đang bị vô thường chi phối.
Hay một ví dụ khác :
Một đôi trai gái trẻ đang yêu nhau thấm thiết hạnh phúc. Bỗng một sáng nọ, anh bạn đang đi làm và bị tai nạn giao thông mà mất đi. Thế là sự hạnh phúc mới hôm qua, nay vì vô thường của kiếp người, sự mong manh giả tạm. Đã biến thành nỗi đau khổ.
Niềm hạnh phúc không bền, không cố định mà thay vào đó là sự đau khổ.
Khổ :
Vì vô thường nên có đau khổ. Đây là một tính chất thứ hai của thế gian.
Ở trên ta cũng thấy được hai ví dụ :
Chiếc áo ta mới mua hôm nào, ta trân trọng, trân quý, và hay mặc. Vài năm sau, khi chúng cũ kĩ , ta chẳng còn yêu quý nữa, nếu chiếc áo đó mà giá trị đắt tiền. Nếu chúng vô thường mà mất đi, thì ta cũng sẽ đau khổ. Ở đây vì vô thường nên sinh khổ.
Và cũng tương tự như chuyện đôi yêu nhau như trên. Hay một gia đình nào khác đang yên ấm. Nhưng nếu bỗng chốc một thành viên trong gia đình mất đi. Thì niềm hạnh phúc bao lâu nay, sẽ thay thế bằng sự đau khổ.
Ở đây, cũng vì tính chất vô thường thay đổi mà sinh ra đau khổ.
Bất tịnh :
Bất tịnh là một tính chất thứ ba của thế gian.
Thân ta là vật bất tịnh.
Từ những thành phần cấu tạo nên thân như da, thịt, gân , xương, máu, mũ, tóc, móng, …rồi lại thải ra toàn những thứ hôi thối như phân, nước tiểu, mồ hôi, đàm, nước bọt, gèn,….
Nên thân ta là đồ bất tịnh.
Vậy mà ta cứ cho chúng là đẹp, các trẻ yêu nhau, khen :
Ôi, bạn đẹp quá ! hay: Ôi, em đẹp quá !
Nhưng nếu ta quan sát thật thấu đáo, thì thân thể là đồ dơ dáy và bất tịnh.
Nếu không tin, ta thử đừng tắm trong hai tháng xem sao.
Hay khi thân bị mất, hay chết đi, sự thối rửa xảy ra. Thử hỏi ta có dám gần và còn khen đẹp không.
Vô Ngã :
Mọi sự mọi vật trên thế gian, chúng không có tự thể cố định. Nghĩa là không có một cái ngã cố định. Mà do duyên hợp của nhiều yếu tố hợp thành.
Ví dụ :
Một căn nhà.
Để hình thành một căn nhà, phải có sắt, đá, đất, nước, xi măng ,…và bàn tay của người thợ xây dựng. Mới có thể làm nên ngôi nhà. Ở đây ngôi nhà chính là duyên hợp của nhiều yếu tố.
Hay ví dụ khác :
Một cuộc vui.
Ta đi dự một buổi tiệc hội ngộ của những người bạn học năm nào. Bao nhiêu năm không gặp, nay hội ngộ. Ôi, vui quá, ta ôn lại kỉ niệm năm nào, hàn huyên tâm sự.
Ta thấy cuộc tâm giao này là duyên hợp của những người bạn. Nếu không có sự tụ hợp, thì cuộc tâm tình không xảy ra.
Ví dụ khác :
Thân tâm ta.
Chúng cũng không có tự thể, mà do duyên hợp của tứ đại và năm uẩn hợp thành.
Và nếu ai suy nghiệm sâu xa , chứng được thân tâm không thực thể, do duyên hợp, không có một cái ngã cố định. Người này Chứng được cảnh giới A La Hán, giải thoát.
Bốn đặc tính trên đây, nếu ta chiêm nghiệm sâu xa. Sẽ làm cho tâm từ bi phát triển, chân lý dần hiển bày, khoảng cách của ta với sự giác ngộ sẽ gần lại.
Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.
Cư Sĩ Nhuận Hòa
