Cân bằng giữa sự nghiệp và tu hành

Một bạn hỏi:

Dạ chào Thầy, câu hỏi của em là làm sao mình cân bằng được giữa sự nghiệp và tu hành?

Đàn ông quan trọng nhất là sự nghiệp đúng không? Vậy muốn cân bằng, mình phải nhìn lại xem là giữa tu hành và sự nghiệp, cái gì là thực sự quan trọng, cái gì đáng là số một, cái gì là số hai? Mất cân bằng là gì? Sự nghiệp là số một, tu hành là số hai. Vì sao?

Theo đuổi sự nghiệp là mình theo đuổi những thứ vô thường. Cứ cho hôm nay lên chức thì ngày mai có thể mất, hôm nay có nhiều tiền thì mai có thể mất. Đó là theo đuổi những thứ gây đau khổ. Vì sao? Mong đợi một cái gì đó là mình đau khổ rồi. Mong đợi được khen thì mình sẽ khổ khi bị chê, mong đợi có tiền thì mình khổ vì ít tiền, mong đợi được mọi người nể thì mình khổ khi mọi người không nể. Nếu đặt sự nghiệp lên trên hết nghĩa là mình đang theo đuổi khổ. Nếu đặt tu hành lên trên hết thì mình theo đuổi trí tuệ, giải thoát.

Khi mình thấy hai điều đấy thì rõ ràng tự mình phải biết là cái gì hơn cái gì. Nếu em đặt sự nghiệp lên trên tu hành, chắc chắn sẽ khổ, mình chọn một thứ gây đau khổ mà. Em cần phải tìm cách hiểu đúng để đặt tu hành lên trên sự nghiệp. Khi đặt tu hành lên trên sự nghiệp rồi thì tu hành tự dẫn dắt sự nghiệp, chứ không phải là sự nghiệp dẫn dắt tu hành.

Ví dụ, ngày xưa tôi tu để cho tôi thành công trong cuộc sống. Ngược lại, bây giờ tôi thành công trong cuộc sống để mà tôi tu cho đúng. Đấy, ngày xưa tôi tu để mọi người không phản đối tôi, mọi người đồng ý với tôi. Bây giờ mọi người đồng ý với tôi để tôi tu cho đúng.

Vậy, trông thì có vẻ là chỉ khác nhau ở cách đổi hai vế thôi, nhưng mà khác nhau một trời một vực. Nếu mình làm mọi thứ vì sự nghiệp, đặt tu hành là số hai, chắc chắn cả hai đều sẽ không có kết quả gì hết. Sự nghiệp thì chắc chắn sẽ khổ, theo đuổi những thứ vô thường sẽ khổ. Khi đó tu hành cũng không được chú tâm đủ, sẽ không đạt, không thấy được sự thật, thế là mất cả hai, trắng tay.

Ngược lại nếu em đặt tu hành lên trên hết, sự nghiệp là hỗ trợ cho tu hành thì có thể em sẽ có cả hai. Có thể! Có thể có sự giác ngộ, cộng với một sự nghiệp ích lợi cho nhiều người. Nếu mình đặt tu hành lên trên hết rồi thì sự nghiệp thường dần dần sẽ biến đổi về phía là đem ích lợi cho người khác. Còn nếu mình không đặt tu hành lên trên hết, thì sự nghiệp có tính chất là mang lại ích lợi cho bản thân mình.

Trong nhà Phật có câu:

“Tất cả những hạnh phúc trên đời này đều đến từ việc mong muốn hạnh phúc cho người khác.
Tất cả đau khổ trên đời này đều đến từ việc chỉ mong muốn hạnh phúc cho riêng mình.”

Nên nếu mình đặt sự nghiệp lên trên tu hành chắc chắn rồi mình sẽ khổ ngay. Còn nếu đặt tu hành lên trên sự nghiệp thì có khả năng mình sẽ có thành tựu về tâm linh và về đời. Mà nếu không thành tựu đời thường cũng chẳng sao. Khi tu hành là số một rồi thì thành tựu hay không là do nhân quả mà thôi. Nếu có duyên để thành tựu thì em sẽ thành tựu ở đời, không có duyên thì thôi.

Đấy, cân bằng là như vậy! Giờ mình xem cái gì quan trọng hơn? Đặt sự nghiệp quan trọng hơn chắc chắn là mất cân bằng. Đảm bảo sau đó mình sẽ khổ, điều này là chắc chắn! Vậy nên, mình phải suy nghĩ kỹ và cân nhắc. Mình đặt cái gì lên trên tu hành cũng khổ hết, vì tất cả những cái thứ mình đặt kia đều là những thứ vô thường, biến đổi, nên suy cho cùng mình không thể có được cái gì trên đời này, đến rồi đi mà. Tình yêu chẳng có, tiền bạc không có, mình có thể dùng nó vào để làm việc khác thì được, chứ không bao giờ có được.

– Trích Trà đàm “Hỏi đáp trong thực hành tâm linh”, Sài Gòn 10/2017