Trà đàm Trong Suốt – CHÁNH KIẾN

CHÁNH KIẾN – Trà đàm Trong Suốt

Ta thường hay bị những cảm xúc buồn, giận dữ, ghen tị… điều khiển. Nhưng chúng lại được chuyển hóa thành tình thương, sự thông cảm khi có Chánh kiến… Vậy Chánh kiến là gì? Và áp dụng vào đời sống ra sao?

I. CÁC CÁCH ĐỐI DIỆN CẢM XÚC

1.1 Khi cảm xúc đến thì làm gì?

Bạn Nguyên Thảo hỏi khi có cảm xúc xấu (buồn, giận, khóc) thì nên như thế nào?

Thầy Trong Suốt: Anh muốn khóc thì anh khóc, thế thôi. Vợ anh bảo anh là: “Anh buồn cười nhỉ, thế mà phải khóc”. Ờ, tự nhiên khóc. Có gì đâu! Anh không cản trở cái khóc của anh. Đấy, khi mà mình không phán xét, thì nó sẽ rất đẹp. Cảm xúc gì cũng rất đẹp.

Nguyên Thảo: Nhưng mà quá trình nó đạt được như thế có phải là sau khi loại hết các hệ thống tiêu chuẩn ở bên trong mình không ạ?

Thầy Trong Suốt: Đúng rồi! Mình phán xét vì mình có tiêu chuẩn.

Bước đầu tiên mình nhớ là: Cảm xúc xuất hiện thì cảm nhận đã, nên mình cứ ngồi và cảm nhận nó.

Bước thứ hai là: Nếu mình có phán xét nó thì mình nhận ra đây chỉ là phán xét, chỉ là lí trí thôi, tự đổ thêm các khái niệm lên trên cảm xúc thôi, chứ bản chất cảm xúc không có tốt – xấu gì hết.

Nhưng lý trí luôn luôn phán xét “Đây là tốt hoặc xấu”. Đấy, lý trí – nếu nó phán xét thì sẽ bảo là đây là tốt hoặc là xấu. Nhưng mà kể cả một đống tốt xấu đổ vào đấy thì mình cũng kệ nó thôi, vì mình hiểu là cảm xúc chẳng tốt chẳng xấu.

Nguyên Trang: Thế còn giận dữ thì sao ạ?

Thầy Trong Suốt: Giận cũng vậy. Tất nhiên có nhiều cách. Cách anh vừa nói là một cách – là cảm nhận cơn giận đúng như nó là. Còn nếu mình không thể làm được điều đấy thì tập cách chuyển hóa giận dữ, tức là mình định hướng nó. Mình dùng lí trí để lái nó vào chỗ tốt. Cách này cũng không phải là dễ làm đâu. Mọi người tập sẽ thấy. Đôi lúc, cứ cảm xúc xuất hiện là mình lại phán xét và hành động ngay. Lúc đấy mình sẽ tập cách lái cảm xúc theo hướng có ích.

Nguyên Trang: Vì mỗi lần em giận dữ là em cảm thấy là người mình nóng bừng cả lên.

Thầy Trong Suốt: Tốt, nếu mà em chỉ ngồi cảm giác thế là tốt. Em bắt đầu cảm thấy nóng bừng lên, tay chân muốn hoạt động, đầu óc bắt đầu như là không giữ yên được nữa.

Nguyên Trang: Cái đầu nó ong ong ong ong.

Thầy Trong Suốt: Đúng! Tốt tốt! Nếu em chỉ ngồi không với cảm giác như vậy thì nó sẽ tan. Chỉ ngồi không và cảm giác như vậy.

Một bạn: Thường thì nó sẽ tìm một chỗ để xả.

Thầy Trong Suốt: Ừ, không thì nó sẽ tìm cách để tiêu diệt cái gì đấy. Năng lượng cơn giận, nó có một xu hướng là tiêu diệt. Phá huỷ đấy! Giống như là đấm bàn, đập ghế, đá vào tường, xé rách tờ giấy, bóp nát quả cam… Tại sao ông Trần Quốc Toản lại bóp nát quả cam? Vì ông ý giận. Đấy! Thế thì năng lượng cơn giận có xu hướng huỷ diệt. Nên nếu mình trình độ cao thì có thể ngồi cảm nhận nó. Mình sẽ cảm nhận nó nổ trong người mình, không sao hết! Nhưng nếu mình chưa đến trình độ đấy thì phải lái nó hướng vào chỗ tốt. Thì đây là cách thứ hai. Vừa xong là cách thứ nhất.

1.2 Các bậc khác nhau của chuyển hóa cảm xúc

Cách thứ nhất là, cảm nhận cảm xúc đúng như nó là. Còn một số cảm xúc quá mạnh mẽ thì phải tập cách lái nó, chuyển hướng nó. Dùng lí luận để chuyển hướng. Chuyển hướng cũng có nhiều mức.

Mức thứ nhất là không để cảm xúc khiến mình gây ra hành động có hại. Đấy là một loại chuyển hướng. Còn mình sẽ lí luận để thấy rằng không nên làm những điều xấu. Ví dụ cơn giận chẳng hạn: Mình sẽ lí luận, nếu bây giờ mình làm điều xấu thì sẽ là một nghiệp xấu cho mình. Ví dụ nếu mình có niềm tin vào nhân quả rõ ràng, thì một cơn sân hận sẽ phá huỷ một rừng công đức. Bao nhiêu nghiệp tốt mình làm thì cơn giận có thể đánh bay hết, nên mình sẽ hạn chế làm điều xấu.

Hoặc nếu mình khá hơn một chút… Cơn giận, nó bắt mình hành động đúng không? Cơn giận này xuất hiện bởi vì mình có những đánh giá chủ quan. Mình nghĩ đấy là sự chủ quan của mình, thì cơn giận sẽ không phát tác.

Cơn giận rất nhiều là từ suy nghĩ chủ quan. Thường cơn giận sẽ khiến mình nghĩ là mình đang đúng, người ta sai. Đúng chưa? Vì mình cảm thấy, mình nghĩ là mình đúng, người ta sai, nên mình thấy là mình có quyền giận người ta, có quyền thậm chí là đánh người ta, hại người ta. Ít nhất là mình có quyền giận người ta. Nhưng khi nhận ra cái đánh giá đúng – sai là chủ quan, không đúng với sự thật – không hoàn toàn đúng đâu – thì cơn giận của mình sẽ nhẹ hơn nhiều. Còn nếu cứ cho mình đúng người ta sai thì còn cơn giận. Bình thường, khi mình giận thì mình luôn luôn cho là “tôi đúng hết, người ta sai hết” – tự nhiên thế. Tự nhiên nghĩ là “Tôi đúng hết! Tôi sai bao nhiêu chỗ tôi chẳng nhớ, tôi chỉ nhớ mỗi cái đúng của tôi thôi!”. Người ta đúng bao chỗ không nhớ, nhớ đúng chỗ sai của người ta. Đấy là chủ quan!

Đấy! Khi mình giận, mình cho là mình đúng hết. Mình chẳng thấy lỗi mình luôn. Mình không thấy rằng, chính mình cũng là người có lỗi gây ra cơn giận, gây ra cái sai của người ta. Thì lúc đấy mình nhớ ra là: “Cơn giận này do tôi không đúng hoàn toàn, do người ta không sai hoàn toàn. Tôi sẽ nhớ lại chỗ sai của tôi, và nhớ lại chỗ đúng của người ta” – thì nó sẽ làm cho mình tỉnh táo hơn khi mình giận.

Khi nhớ như thế xong, nếu mình khá hơn nữa, mình đi bước nữa. Mình tập cách thông cảm cho người ta, kể cả người ta sai, mình đúng ấy! Anh có bài viết trên trang Trong Suốt, bài mỗi người đều có lịch sử khác nhau đấy, nghiệp lực khác nhau, ai cũng cố làm phần tốt nhất theo cái nghiệp lực, năng lực của họ, và mình cũng như vậy. Thông cảm là mình thấy mình và họ như nhau, mình đã từng sai, mình đã làm đầy điều sai rồi. Và lúc mình làm điều sai đấy mình cũng nghĩ rằng thế là tốt nhất, thế là phù hợp nhất, thì bây giờ họ cũng như vậy. Nhận thức họ hạn chế thôi. Hoàn cảnh này làm họ phải hành động, nghiệp lực dẫn họ đến với hành xử sai lầm, thì mình thông cảm cho họ. Cơn giận có thể biến thành trạng thái thông cảm. Đấy là khá lắm rồi, đúng không?

Khá hơn chút nữa, nghĩ rằng họ cần mình giúp. Thông cảm thì dẫn đến chuyện mình thương người ta. Thông cảm dẫn đến chuyện mình muốn giúp người ta. Đấy! Một cơn giận biến thành thông cảm, thành tình thương đấy và mong muốn giúp họ. Khi mà mình muốn giúp họ rồi, thì mình có thể dùng cái năng lượng giận đấy để giúp họ. Quát một trận, nhưng là quát để giúp, mình chỉ cho họ cái sai. Mình quát họ nhưng không phải mình quát con người đấy, mà mình quát cái sai của họ. Thế thì năng lượng của cơn giận sẽ được dùng để tiêu diệt cái sai của họ, chứ không phải tiêu diệt họ.

Khác nhau! Mình giận họ khác với giận cái sai trong họ. Nếu mình đến đoạn giúp người ta rồi ấy, thì mình cần nhớ rằng: Cái mình giận không phải là họ mà là những sai lầm của họ, suy nghĩ sai lầm, hiểu biết sai lầm, thói quen sai lầm. Mình sẽ giúp họ với năng lượng cơn giận, dùng nó để huỷ diệt cái sai. Lúc đấy trình độ phải cao lắm rồi đấy! Đấy là cơn giận tâm linh đấy! Trình độ phải rất cao mới làm thế được, còn lúc đầu mình chưa làm được thì cứ từ từ. Còn không, mình giúp họ, chỉ cho họ để tiêu diệt cái sai đấy, thậm chí phạt họ cũng là một cách để tiêu diệt cái sai.

Đấy là nhiều bậc khác nhau của việc chuyển hoá. Tuỳ mỗi người phải tự tỉnh táo để biết mình đang ở chỗ nào. Mình tập thật tốt xong, mình đi bước tiếp theo. Mình không vội vàng lập tức giúp họ tiêu diệt cái sai ngay, vì mình chưa đủ khả năng thì mình tiêu diệt họ chứ không phải cái sai của họ. Mình tưởng mình quát họ để tiêu diệt cái sai của họ, nhưng mình đang muốn trả thù mà. Khi nào có tình thương xuất hiện thì đấy mới là cơn giận để tiêu diệt cái sai. Còn khi tình thương chưa xuất hiện thì mình cứ tứ từ đã. Tập các bước kia đã. Một cơn giận sẽ được chuyển hoá như vậy.

Đấy! Khi mình giận, mình cho là mình đúng hết. Mình chẳng thấy lỗi mình luôn. Mình không thấy rằng chính mình cũng là người có lỗi gây ra cơn giận, gây ra cái sai của người ta. Thì lúc đấy mình nhớ ra: “Cơn giận này do tôi không đúng hoàn toàn, do người ta không sai hoàn toàn, và tôi sẽ nhớ lại chỗ sai của tôi, và nhớ lại chỗ đúng của người ta”, thì nó sẽ làm cho mình tỉnh táo hơn khi mình giận.

1.3 Tập cảm nhận cảm xúc, để nó nổ tung bên trong

Thầy Trong Suốt: Có một số người năng lực cao nữa thì cho cơn giận nổ tung trong mình mà không sao hết. Khi cơn giận nổ tung trong mình mà mình không bị sao ấy- thực ra thì cũng chẳng sao đâu mà – cơn giận đến mức tối đa thì mình chắc cũng ngất đi là cùng. Có thể tức quá mà ngất đấy.

Nguyên Thảo: Nhưng mà nổ tung xong rồi trống rỗng, mình quên hết.

Thầy Trong Suốt: Ừ, lúc sau mình thấy bình thường. Nếu mình cho nó nổ tung ấy, thì thấy rằng cảm xúc chỉ là cái sinh ra để mình cảm nhận thôi. Mình cắt cái thói quen là cảm xúc xong rồi đổ một đống suy nghĩ vào đấy.

Một bạn: Em thấy trước đây cơn giận rất là khó kiểm soát, nhưng mà thực tế, có những cảm xúc khác mình cũng khó kiểm soát được.

Thầy Trong Suốt: Đúng rồi! Chẳng kiểm soát được cái gì trên đời.

Một bạn: Ví dụ mình thấy một cái đẹp, song mình cũng không thấy được cái đẹp đó trọn vẹn. Em cảm thấy trước đây cơn giận là cái mình quan tâm nhiều, nhưng giờ mới thấy là có nhiều thứ còn âm thầm hơn cả cơn giận. Cái giận ở bên trên, còn có những cảm xúc khác bên dưới, thì làm sao mình cảm nhận được hết những cái đó?

Thầy Trong Suốt: Nếu không tập thói quen cảm nhận như anh vừa nói, thì em sẽ bỏ qua rất nhiều cảm xúc. Cách thứ nhất là dùng cảm nhận cũng hay. Do mình tập dần thì mình sẽ có thói quen cảm nhận cảm xúc rất nhạy cảm. Nhạy cảm cực kỳ luôn! Có cảm xúc là mình nhạy cảm được ngay. Cách thứ nhất có cái hay như vậy, mình sẽ ngày càng nhạy cảm hơn với cảm xúc bên trong.

Còn nếu em có thói quen là cứ nghĩ nghĩ nghĩ, dần dần một số cảm xúc trồi lên một tí thì em tiêu diệt luôn. Đấy, nếu mình không tập thói quen cảm nhận cảm xúc, thì về sau cảm xúc nho nhỏ xuất hiện là lí trí mình lập tức nhảy vào phán xét và tiêu diệt, thậm chí vô thức tiêu diệt mà mình không biết luôn.

Nhưng bây giờ, do mình quyết định là mình sẽ cảm nhận thì dần dần những cảm xúc nhẹ nhàng nó sẽ trồi lên. Đầu tiên cảm xúc mạnh mẽ nổi lên, nhưng sau đấy cảm xúc rất nhẹ nhẹ nhẹ. Và mình sẽ có một khả năng là rất nhạy cảm. Rất nhạy cảm này khác với từ “nhạy cảm” mà thế gian hay dùng. Cái người dễ bị có vấn đề ý vẫn gọi là nhạy cảm, đúng không?

Nguyên Thảo: Bị tổn thương.

Thầy Trong Suốt: Dễ tổn thương gọi là nhạy cảm. Nhạy cảm ở đây là biết rất rõ mình, biết rất rõ cảm xúc, và như thế nó là một điểm lợi. Điểm lợi vô cùng, vì một là, mình dùng nó để tập được. Theo cả hai cách vừa nói xong, đều dùng nó để tập được luôn. Thứ hai là, mình sẽ nhạy cảm với người khác. Nhạy cảm với người khác thì mình sẽ giúp được người ta. Khi ngồi đây, mình thấy mình nói một câu mà mặt họ hơi nhăn lại một cái là mình đã nhạy cảm ngay lập tức rồi. Mình biết là, à chỗ này họ có vấn đề đây. Mình sẽ quay lại để nói lại câu chuyện này và tìm hiểu xem tại sao họ nhăn mặt.

Mình bắt đầu có khả năng nhạy cảm trong các quyết định của mình. Trong công việc, khi mình ra quyết định này, xem nó ảnh hưởng gì đến người nhận quyết định đó bằng cách nhìn họ phản ứng. Đấy, nếu mình nhạy cảm với cảm xúc của mình thì dần dần mình sẽ nhạy cảm với cảm xúc của người khác. Cái nhạy cảm này khác với kiểu nhạy cảm thông thường là nhạy cảm nhận ra xong mình bị lôi cuốn, điều khiển ngay. Còn đây là mình nhận ra thôi, còn mình hành xử thế nào lại tuỳ mình. Có những người, mình biết là quyết định mình đưa ra sẽ làm cho người ta sợ, nhưng mình vẫn phải ra, còn mình thấy bình thường, tại vì mình biết như thế là tốt nhất cho người ta. Thì cái nhạy cảm đấy nó giúp mình thành công trong cả công việc lẫn tình cảm, trong cuộc sống chung nói chung. Cái nhạy cảm mà anh nói, nhạy cảm tâm linh ấy, chứ không phải nhạy cảm của đời. Nhạy cảm của đời thì mệt lắm. Tình cảm mình giằng xé liên tục, biến chuyển liên tục bởi người khác và bởi chính mình, chạy loanh quanh mãi.

Chân Lý: Nhưng mà mọi cảm xúc thì nó đâu có dừng lại với cảm xúc đâu. Nó sẽ thúc đấy mình hành động mà.

Thầy Trong Suốt: Nếu em để nó nổ bên trong em thì nó không hành động. Còn nếu không thì em phải tập cách chuyển hoá để em có hành động đúng, chứ không có hành động sai.

Chân Lý: Thí dụ như mình thích một cái gì đó, sẽ dẫn đến hành động đi mua để có nó, cho dù nó không cần thiết đối với mình. Vậy thì mỗi lần mình thích, mình phải cho nó nổ ở trong mình?

Thầy Trong Suốt: Đúng! Chính xác! Chính xác! Anh sẽ nói về kỹ thuật làm cho nó nổ như thế nào.

Chân Lý: Nó phải nổ hết, nổ hết…

Thầy Trong Suốt: Ừ! Em càng ngày càng nhạy cảm hơn, em trở thành người rất nhạy cảm. Nổ có hai kiểu, một là nó tự nổ. Nó đủ mạnh thì nó tự nổ. Hai là mình kích cho nó nổ.

Một là tưởng tượng, mình sở hữu nó thì sao nhỉ? Đi cái xe, mình thích cái xe đó thì đi xe lạng lách sướng thế nào, gió thổi vi vu mát thế nào? Mình cảm nhận hết cái sung sướng đó đi, bằng cách tưởng tượng. Đấy! Mình sẽ cho nó phát huy hết, tối đa. Cuối cùng nó cũng chỉ thế thôi mà. Cuối cùng thì kết luận là gì? Tưởng tượng mãi rồi cũng hết. Tưởng tượng mãi rồi cũng chán.

Chân Lý: Nhưng nếu ngày hôm sau nó lặp lại…

Thầy Trong Suốt: Lại làm lại, lại tưởng tượng lại.

Chân Lý: Sở thích nguyên vẹn như ngày hôm trước… nhiều hơn.

Thầy Trong Suốt: Lại tưởng tượng lại.

Một bạn: Nhưng sẽ có một cái khác thôi thúc mình là tưởng tượng “đã” rồi mình sẽ chán, và mình sẽ bắt đầu muốn có thiệt.

Thầy Trong Suốt: Nếu mình là người tập thì mình cho nó nổ. Đấy, nguyên tắc của nổ là cho nổ hết. Nếu mà mình tập đúng thì cho nổ hết. Lần sau nó sẽ quay lại, thì mình lại ngồi cho nó nổ tiếp. Thế thôi! Lần sau mình thích đúng không? Lại cho nó nổ tiếp. Lần sau thích nữa, lại cho nổ tiếp. Cứ thế lặp đi lặp lại.

Chân Lý: Ví dụ công việc em hiện nay đang rất là ok. Nhưng bỗng một ngày em thức dậy và mơ ước trở thành một người chơi bida chuyên nghiệp. Cái sự hăng say, thích thú đó làm em cả một ngày trời mơ mộng với việc là mình sẽ trở thành một cơ thủ chuyên nghiệp: em phải search google để tìm thầy học, đủ các loại… thì đương nhiên, em có nhiều cách giải quyết để nó không đi xa hơn nữa, nhưng mà nó lại trở lại, vậy thì mình…

Thầy Trong Suốt: Nếu em tưởng tượng hết cỡ thì nó sẽ trở lại vừa phải thôi. Nó thường trở lại là vì sao? Vì mình muốn trải nghiệm cái đấy.

Chân Lý: Đấy, thì mình vẫn muốn được trải nghiệm nó…

Thầy Trong Suốt: Thì mình dùng cái này mà trải nghiệm. Đấy! Anh bảo dùng tưởng tượng để trải nghiệm. Thông thường mình phải làm rồi mới trải nghiệm, đúng không? Nhưng mình dùng tưởng tượng để trải nghiệm.

Chân Lý: Nhưng mà sau khi làm xong cái đó thì hành động của mình chọn nó hay bỏ nó không quan trọng?

Thầy Trong Suốt: Đúng, không quan trọng. Mình có thể vẫn làm tiếp hay là hành động tiếp. Nhưng mà khi mình thích cái gì đấy, thì mình thường phóng to nó lên quá mức cần thiết. Đã thế mình tưởng tượng luôn! Mình là cơ thủ chuyên nghiệp thì sao? Mình được cúp nhất thế giới thì sao? Tất cả mọi người cầm cúp đưa cho mình thì sao? Hay là, mình chơi từ sáng đến tối sướng như điên… Nghĩa là em tưởng tượng hết khả năng của em.

Chân Lý: Cúp thì không quan trọng, nhưng mà em mơ ước được gặp cơ thủ quốc tế để mà “oánh” nhau…

Thầy Trong Suốt: Tưởng tượng luôn là ông ý mặc đồ gì trong trận đấu, chơi với em như thế nào?…

Chân Lý: Khoái chí lắm nha! Hạnh phúc khi mà được gặp những cơ thủ.

Thầy Trong Suốt: Chính xác!

Chân Lý: Và chơi những cái cơ được làm từ gỗ tốt.

Thầy Trong Suốt: Đấy! Đấy! Tốt tốt tốt!

Chân Lý: Em tưởng tượng cảnh này hạnh phúc lắm.

Thầy Trong Suốt: Đấy là tưởng tượng đấy.

Chân Lý: Thế rồi, em nhớ là ngủ dậy thì phải bao nhiêu mục tiêu thế gian thì mình mới…, mới cho xong á. Nhưng mà tự dưng có ngày khùng, ngủ dậy sướng điên cả người khi mà tưởng tượng…

Thầy Trong Suốt: Đấy, được, tốt, tốt. Em tưởng tượng hết cỡ thì cái thôi thúc của em nó biến thành vừa phải, vừa mức. Em sẽ nói là: “Cuối cùng, cũng chỉ thế mà thôi!” – Cùng lắm là em chết đúng không? Cùng lắm là khi chết em được ghi danh bảng vàng thế giới… Chẳng có gì, cuối cùng chỉ thế thôi.

Chân Lý: Ví dụ mình không chỉ thích một cái, mà ngày nào mình cũng thích 100, 1000 cái.

Thầy Trong Suốt: Tập 100, 1000 lần. Con đường chuyển hoá đơn giản, nguyên tắc của nó là lặp đi lặp lại. Tập cái này, từ nãy giờ anh nói đấy, muốn thực sự chuyển hoá thì chỉ đơn giản là lặp đi lặp lại.

Chân Lý: Nhưng nếu như vậy thì cần có thời gian để tập. Nếu ai bận rộn cả ngày, không thể ngồi thừ ra, mà ngồi… nó sẽ rất là khó.

Thầy Trong Suốt: Có người có khả năng, có người không có khả năng đâu. Cái này rõ ràng là tuỳ người. Có người có khả năng tưởng tượng. Có người không có khả năng tưởng tượng. Phải làm cơ! Thì ta tập cách chuyển hoá: Người nào có khả năng tưởng tượng thì tập cách cảm nhận nó bằng tưởng tượng; Còn người nào không thì tập chuyển hoá.

Tuỳ người. Anh là người tưởng tượng rất nhiều. Ngày xưa anh thích cô nào là anh tưởng tượng đi ngủ với cô đấy. Xong mình thấy chỉ có thế ý mà, có gì đâu. Hết! Đến một thời gian thì tan biến. Còn không thì mình có động lực là phải đến gần cô ý, phải hỏi xin điện thoại, gì gì đủ thứ khác nhau… Mình tưởng tượng xong là xong. Tan hết! Ờ, thì cũng chỉ thế thôi! Cùng lắm là thành vợ chồng của nhau mấy chục năm, rồi thành những người già khọm. Lật khà lật khật, xấu xí! Chẳng có gì. Mình tưởng tượng quá trình đấy thì nó nổ. Đấy, chỗ đấy là nổ tung đấy! Nổ xong rồi tan. Nổ tung sẽ hết, không còn gì nữa.

Khi ấy mình sẽ nhận ra đây chỉ là một cảm xúc. Thích cũng chỉ là một cảm xúc, không có xấu tốt gì ở đây hết. Nhưng nếu không, thì sao? Cái thích của mình sẽ làm mình mon men đến gần, cho dù mình đã có người yêu rồi, có vợ, có chồng rồi. Xin số điện thoại, hẹn nói chuyện, xong rồi nhớ về người ta vv… một đống thứ thừa thãi.

Chân Lý: Ví dụ mình thích một người mà tưởng tượng là mình… mình hun (hôn) họ đi chẳng hạn, vậy thì mình có phạm giới không ạ? Như thế là phạm giới đúng không? Thế thì phải làm sao? (Mọi người cười)

Thầy Trong Suốt: Nếu em đi vào con đường chuyển hoá thì em phải hiểu rằng: Tôi đang tập để tôi tiến bộ. Cái tiến bộ này của tôi để đi giúp mọi người. Đấy! Nếu con đường chuyển hoá là như vậy. Và cuối cùng nó phải tan biến. Thì mới thấy cái đấy nó không có ý nghĩa gì.

Chân Lý: Nếu mà ngày nào nó cũng lặp lại?

Thầy Trong Suốt: Chính việc mình kiềm chế mới gây cho mình phạm giới. Kiềm chế trong này này, mình phải làm ra ngoài đời. Ấy! Cái gì cứ sợ sợ sợ rồi sẽ muốn làm cho mà xem!

Một bạn: Có nghĩa là một cảm xúc bất kỳ, cho dù nó là cái gì đi chăng nữa, mình cứ thấy nó nổi lên, đến lúc nào nó đi thì nó đi thôi.

Thầy Trong Suốt: Đúng! Đấy là cách anh nói cho nó tự nổ đấy! Nếu mà làm được như thế thì rất tốt. Còn nếu không thì phải tập cách chuyển hoá.

Một bạn: Điều cơ bản là mình không được kiềm chế cái cảm xúc của mình.

Thầy Trong Suốt: Không phán xét. Chứ kiềm chế thì phải kiềm chế ở mức độ nhất định để mình không hành động sai lầm. Nhưng mà mình cho nó nổ trong lòng mình. Nổ, mình thấy nó chẳng có gì. Nó chỉ là cảm xúc. Mình không dám cho nó nổ thì mình cảm thấy là rất muốn làm, rất muốn làm. Nó nổ rồi thì nó chỉ là cảm xúc. Mình sẽ thấy đúng bản chất của nó. Cảm xúc chỉ là cái sinh ra để cảm nhận. Cái gọi là cảm xúc ấy, là thứ sinh ra để cảm nhận. Cái năng lượng sinh ra để cảm nhận. Vì mình không hiểu điều đấy, mình bắt đầu phán xét nó, mình hành động theo nó. Khi mình hiểu điều đấy thì mình thấy mọi cảm xúc đều đẹp, kể cả cảm xúc tiêu cực lẫn tích cực, ví dụ như mình giận hay vui,… đều đẹp. Vì nó đều sinh ra để cảm nhận. Mỗi người có một năng lực riêng. Người tưởng tượng tốt thì tập cách cảm nhận. Tưởng tượng, tưởng tượng tiếp, cảm nhận tiếp.

1.4 Đã nổ là phải nổ tung, đã đi phải đi đến cùng

Chân Lý: Vậy trong phương pháp này, mình sẽ dễ bị nguy hiểm gì anh?

Thầy Trong Suốt: Nếu mình không dám đi đến cùng, nếu mình không dám nổ tung thì mình chỉ có làm mình ham muốn hơn. Đã nổ thì phải nổ tung thật. Nổ tung thật thì nó không còn gì nữa. Có thể 5 phút sau nó quay lại thì không nói làm gì. Nhưng ngay lúc đấy nó phải không còn gì nữa thì mới thể hiện là mình làm đúng. Đấy! Cách đấy là phải đi đến cùng.

Nguyên Trang: Lỡ mà nó không nổ tung mà nó nổ xì thì… (Mọi người cười)

Thầy Trong Suốt: Đấy, nó nổ giữa chừng xong, mình vẫn hỏi: “Không biết như thế thì sao nhỉ? Cưới cô ý xong thì sẽ thế nào?”… Thế là hỏng rồi! Nó phải nổ tung đến mức mình thấy là chẳng có gì, chỉ là cảm xúc mà thôi. Đấy là nổ tung thực sự. Nổ tung xong về 0!

Tóm lại có một nguyên tắc là: Nếu tập đúng thì nổ tung xong về 0. Có thể 5 phút sau nó quay lại thì đấy là việc của nó. Nhưng mà lúc mình nổ tung thì nó về 0. Nổ xong nó lại về 0. Ấy, nếu mình không làm được điều đấy thì tốt nhất mình tập cách chuyển hoá. An toàn hơn.

Một bạn: Lý do mình giận là do mình ích kỷ?

Thầy Trong Suốt: Ích kỷ là gì? Ích kỷ là lo cho cái Tôi của mình quá nhiều; hoặc mình phóng đại cái Tôi của mình lên. Muốn không ích kỷ thì chỉ tập cách suy nghĩ, thông cảm với mọi người.

Trong hành động thì mình quan tâm đến cái đau khổ của người ta hơn. Khi một người làm mình giận, thật ra người ta cũng khổ, người ta có sướng đâu! Không khổ ngay lúc đấy thì khổ lúc sau, nên mình sẽ thông cảm hơn. Nếu lúc đấy chưa khổ thì sau đấy sẽ khổ, bởi vì họ làm sai mà. Làm sai thì nhân quả khiến cho họ khổ. Thứ hai là hiểu biết sai lầm. Họ làm điều xấu vì hiểu biết sai lầm, nên sớm muộn gì cũng khổ vì hiểu biết sai lầm thôi. Nên là một cơn giận có thể biến thành sự thông cảm. Đấy là cách chuyển hoá đấy.

Thông thường người ta phải đi qua ba nấc này.

1. Bước thứ nhất là kiềm chế, hạn chế. Cơn giận nổi lên thì hạn chế nó khiến mình hành xử sai lầm đã.
2. Bước thứ hai là chuyển hoá. Mình tập cách nghĩ đúng để chuyển cái năng lượng ấy, không bị phá hoại. Tập chuyển hoá thật lâu thì đến lúc không còn vấn đề gì với nó nữa. Nó nổi lên thì mình yên tâm là mình chuyển hoá được.
3. Bước thứ ba là cho tự nó nổ tung. Mình cảm nhận, biết đúng bản chất của nó.

Ai cũng nên đi qua 3 đường đấy. Tuy nhiên có người có thể đi nhanh hơn người khác, nhưng mà nên đi qua 3 bước đấy: Đầu tiên là kiềm chế, thứ hai là chuyển hoá và thứ ba là cảm nhận hoàn toàn.

Một bạn: Cũng có một số người chỉ vượt qua được bước kiềm chế đầu tiên…

Thầy Trong Suốt: Đúng, phải làm được kiềm chế, xong rồi làm chuyển hoá và sang bước ba.

Một bạn: Thường thì có một đống suy nghĩ đè lên cảm xúc của mình. Bây giờ mình kiềm chế nó, nhưng đôi khi em như một cái lò xo bị nén lại. Em cảm thấy, có thể lúc đó em chưa dùng được năng lượng chuyển hóa, em chỉ biết nén nén nó lại…

Thầy Trong Suốt: Thì nó sẽ bật ra, bật tung hẳn lên. Và cực kỳ nguy hiểm! Nên là kiềm chế chỉ là một đoạn trên đường đi thôi. 1/3 đường đi, rồi kiểu gì mình cũng phải sang đoạn chuyển hoá.

Một bạn: Lúc đấy thì có cái phương pháp gì để chuyển hoá?

Thầy Trong Suốt: Đấy anh nói từ nãy giờ đấy! Chuyển hoá là mình bắt đầu có những suy nghĩ đúng. Cũng là bổ sung ý nghĩ vào, nhưng mình bổ sung ý nghĩ đúng. Còn ngày xưa mình thường bổ sung ý nghĩ sai, thì nó mới sinh ra khổ. Cũng bổ sung ý nghĩ, nhưng bổ sung ý nghĩ đúng thì nó sẽ chuyển hoá. Còn khi nào mình cảm thấy yên tâm – “Nó xuất hiện là tôi chuyển hoá được, không còn bị sợ nó nữa” – thì mình bắt đầu cho nó nổ tung để mình cảm nhận được chính nó là cái gì. Thế nên mọi người nên đi qua 3 bước đấy.

Một bạn: Có nghĩa là mình nghĩ một vấn đề trở nên tốt đẹp hơn.

Thầy Trong Suốt: Tích cực đấy, nghĩa là mình cho những ý nghĩ tích cực vào, thì đó là chuyển hoá. Bình thường, mình bỏ một đống suy nghĩ tiêu cực vào, hoặc là mình kìm nén nó, hoặc là bỏ một đống suy nghĩ tiêu cực. Chuyển hoá là mình bỏ vào đấy suy nghĩ đúng đắn, tích cực.

Một bạn: Mình phải làm như vậy ạ?

Thầy Trong Suốt: Ừ, còn đâu nổ tung là cho nó phát huy tối đa. Lúc nổ tung em sẽ cảm nhận cảm xúc chỉ là cảm xúc thôi, chỉ là cái sinh ra để cảm nhận, năng lượng để được cảm nhận.

Chân Lý: À, ví dụ khi mình bị một cảm giác rất là tiêu cực, như là khinh chê người khác chẳng hạn… Ví dụ hai người yêu nhau, mà người yêu của mình đi ngủ với người khác, thì mình vượt trên cả cảm giác coi thường người ta, hoặc mình coi thường bất cứ ai hành động xấu với mình… Vậy thì lúc đó phải làm sao? Cái cảm xúc đó với một đống kinh nghiệm, nó lẫn lộn rồi, thì làm sao mình cảm nhận cho nó nổ tung được?

Thầy Trong Suốt: Trình độ cao lắm mới làm nổ tung được. Khi mà em có khả năng chuyển hoá thì em mới làm nó nổ tung được. Khi em có khả năng chuyển hoá, em biết được là cảm xúc của em, nó chẳng gây hại được, thì mới dám, đủ sức mạnh để cho nó nổ tung.

Chân Lý: Ví dụ cảm xúc có nhiều kiểu khác nhau: Cái cảm xúc coi thường là cảm xúc rất là độc hại và nó tinh vi lắm, không phải lúc nào mình cũng nhận biết…

Thầy Trong Suốt: Coi thường được chuyển hoá thành thông cảm.

Chân Lý: Thông cảm ạ?

Thầy Trong Suốt: Ừ, coi thường được chuyển hoá thành thông cảm. Coi thường chính là một loại ghét đấy. Mình chỉ tập cho nổ tung được khi mình biết cách là “cảm xúc xuất hiện, tôi sẽ không bị làm hại”, thì mình mới dám, mới có đủ tự tin cho nó nổ tung. Chứ đang nổ giữa chừng, mình thấy kinh khủng quá, hoặc là mình dừng lại giữa chừng, hoặc là mình lên cơn điên lấy vũ khí ra tiêu diệt người khác. Thế nên nổ tung là đoạn khó hơn, phải qua hai bước kia trước.

Chân Lý: Thí dụ coi thường, thì mình làm sao tưởng tượng được? Mình tưởng tượng cái gì bây giờ?

Thầy Trong Suốt: Giẫm đạp, chém giết, tiêu diệt người ta.

Chân Lý: Mình tiêu diệt họ? Ôi, cái đó nguy hiểm lắm á!

Thầy Trong Suốt: Thế mới phải qua bước 2 mà. Em phải tiêu diệt bằng Bồ Đề Tâm – là tiêu diệt cái xấu cho họ, và tôi tiêu diệt để giúp họ.

Chân Lý: Vậy coi thường là dạng cảm xúc của ghét thôi, đúng không ạ?

Thầy Trong Suốt: Ừ! Giẫm đạp, cắt đầu, cắt tay, moi móc tim gan, đâm thủng lỗ chỗ.

Một bạn: Nhưng mà cái cảm giác coi thường này là mình không thèm quan tâm đến người ta luôn thì mình đâu cần phải sân lên đòi cắt đầu cắt cổ người ta?

Thầy Trong Suốt: Đấy là đoạn nổ tung đấy.

Nguyên Trang: Nhưng mà cái đó nó tinh vi lắm! Tại vì bạn không có quan tâm, nhưng đụng chuyện mà bạn tiếp xúc với người đó á, cái lòng khinh thường nó lại nổi dậy.

Thầy Trong Suốt: Ừ, chính xác. Giận, ghét đấy. Ghét tức là sân đấy. Coi thường là sân.

2. CHÁNH KIẾN

2.1 Cách nhìn, cách nghĩ đúng đắn là nền tảng

Chân Lý: Đầu tiên mình phải nhận dạng nó vào nhóm nào, đúng không ạ?

Thầy Trong Suốt: Ừ, nhận dạng để chuyển hoá đã.

Thông cảm đi! Thông cảm mạnh mẽ lên. Tập cách thông cảm cho họ. Bất kì ai mình coi thường, mình tập cách thông cảm cho họ. Mình chuyển hoá từ coi thường thành thông cảm. Nhiều cách lí luận khác nhau. Lí luận về nhân quả, lí luận về tất cả…

Chân Lý: Nếu thông cảm một hồi mà mình vẫn thấy rằng mình sẽ bị “rớt” vô cái kiểu là “mình xịn hơn họ, nên mình thông cảm cho họ”, thì sao?

Thầy Trong Suốt: Thì là một cảm giác mới xuất hiện, là kiêu ngạo! Lại chuyển hoá kiêu ngạo. Kiêu ngạo chuyển hoá thành bình đẳng.

Chân Lý: Nó sẽ là một chuỗi, không bao giờ dừng lại một chỗ.

Thầy Trong Suốt: Kiêu ngạo phải chuyển hoá thành bình đẳng. Bình đẳng là thấy họ và mình giống nhau, đều là những người vô minh, hành xử sai lầm. Mình sinh ra cảm giác tiêu cực nghĩa là mình vô minh. Chắc chắn rồi! Họ cũng vô minh. Mức độ vô minh có thể là chỗ này khác chỗ kia. Thiếu hiểu biết nên cuối cùng cả hai đều là những người vô minh, đều hành động sai lầm giống nhau. Chẳng ai hơn ai!

Nghĩa là mình cũng đáng coi thường như họ thôi. Mình sẽ chuyển thành bình đẳng. Mình sân với họ, mình ghét họ – đấy là mình đang có vấn đề rồi. Coi thường họ là mình có vấn đề rồi. Như vậy mình cũng vô minh cơ mà. Không vô minh thì mình không coi thường. Họ vô minh, họ hành xử một kiểu. Mình hành xử một kiểu. Có thể hôm nay, hành xử của họ ít gây khổ hơn mình, hay là nhiều hơn mình, nhưng mà vì vô minh thì mình cũng có thể sai lầm như họ. Mà mình cũng đã từng sai lầm như họ trong một đời nào đấy hoặc đời này. Họ cũng như vậy. Mình chẳng hơn gì họ cả.

Kiêu ngạo thì chuyển hoá thành bình đẳng. Kiêu ngạo là nghĩ rằng mình hơn người ta. Khi bình đẳng mình thấy là mình cũng xấu như họ, chẳng qua là cách thể hiện cái xấu đấy, bình thường, nó khác nhau thôi. Họ có mụn ở tay, mình có mụn ở chân, ví dụ thế.

Chân Lý: Mà lỡ mình có một cảm giác tinh vi hơn nữa, đó là mình cũng xấu, nhưng mà ít xấu hơn họ. Sẽ có cái loại cảm giác đó!

Thầy Trong Suốt: Đấy, thì lại nghĩ thêm về quá khứ. Tất cả các chúng sinh, mọi người đều có rất nhiều kiếp rồi, nên mình cũng từng là kẻ giết người, từng là kẻ hiếp dâm, từng là kẻ trộm cắp… Trải qua tất cả các điều như vậy.

Chân Lý: Nhưng nếu nghĩ đến tận cùng như vậy mà mình vẫn cảm thấy mình là linh hồn tiến hoá hơn họ thì sao?

Thầy Trong Suốt: Đấy là vô minh đấy! Cùng vô minh thì phải hiểu: Đã vô minh thì sẽ luân hồi. Mà luân hồi thì hôm nay lên cõi cao, ngày mai xuống cõi thấp, chẳng có cái nào tiến hoá hơn cái nào hết.

Chân Lý: À, là mình sẽ nghĩ tiếp về luân hồi, là nó lộn xuống lại.

Thầy Trong Suốt: Cái suy nghĩ tiến hoá là suy nghĩ rất sai lầm. Mọi người cứ tin là cái gì cũng tiến hoá hết – Thuyết tiến hoá đấy. Cái gì cũng tiến hoá, linh hồn chỉ có tiến bộ chứ không đi xuống. Nhưng mà thuyết luân hồi thì rất là bình đẳng: Hôm nay mình là con bò, ngày mai mình là con người, ngày kia mình là con chuột.

Chân Lý: Còn một người rất ngu đần có thể là một vị trời trong vô số tỉ kiếp về trước, đúng không?

Thầy Trong Suốt: Đúng rồi! Có thể kiếp trước là ông vua rất sáng suốt, nhưng nghiệp xấu chưa nở ra nên họ vẫn là ông vua sáng suốt. Kiếp này nghiệp xấu nở phát, biến thành con bò ngu đần. Đấy mình thấy bình đẳng. Các con luân hồi giống nhau. Mình ghét người ta, rồi kiếp sau mình giống hệt người ta cho mà xem, rất hay bị như vậy! Mình ghét ai đấy thì cái nghiệp đấy sẽ khiến mình trở thành người giống họ; coi thường ai đấy thì cái nghiệp đấy kiếp sau mình thành người giống như thế. Để mình biết thế nào là sự thật. Đấy!

Thế nên kiêu ngạo biến thành bình đẳng. Sân hận hay coi thường biến thành thông cảm. Thông cảm chính là yêu thương đấy. Các loại cảm xúc đều chuyển hoá được hết. Mình chỉ cần nghĩ đúng thôi. Nghĩ đúng là làm được hết.

Chân Lý: Nhưng làm sao hiểu đúng về những cái như là bình đẳng, luân hồi, hay yêu thương?

Thầy Trong Suốt: Chánh kiến! Đấy là Chánh kiến. Mọi người phải tập. Tập để có Chánh kiến. Chánh kiến không phải là cái ngày một ngày hai được. Tập, đọc và đem vào cuộc sống chiêm nghiệm nó. Đấy là lí do tại sao anh cứ nói về Chánh kiến mãi. Chánh kiến là nền tảng của mọi sự tu tập.

Kiến là cái nhìn. Chánh kiến là cái nhìn đúng đắn, cách nhìn, cách nghĩ đúng đắn. Đúng đắn thì mình sẽ có hết. Mình sẽ chuyển hoá được tất: Bình đẳng, thông cảm…

Một cách khác là, mình nhìn vào điểm xấu trong cuộc sống của mình, thấy là mình đầy vấn đề. Khi mình kiêu ngạo, mình nhìn vào cái sai của mình ý, đã từng có hoặc đang có, thì thấy là mình cũng đầy vấn đề mà.

Chân Lý: Cái tinh vi của mình, khi mình nhìn ra, thì vẫn thể hiện tinh vi hơn, đó là: “Ta vẫn nhìn ra hơn mi”. Mấu chốt của kiêu ngạo, nó không phải việc mình nhìn ra hay không, mà mình càng nhìn ra, thì mình lại càng thấy mình xịn hơn người khác mới chết chứ!

Thầy Trong Suốt: Thế mới bảo hiểu là phải có Chánh kiến. Phải có Chánh kiến em mới thấy rằng “chẳng ai xịn hơn”. Đã kiêu ngạo nghĩa là vô minh rồi. Đã vô minh thì sẽ luân hồi. Chẳng khác gì họ cả!

Chân Lý: Cái đó trung thực thì nó sẽ như vậy. Ví dụ mình thấy là mình xem mọi người bình đẳng, đúng không? Thì mình lại tự cho phép bản thân có cái nhìn tốt hơn người khác, cao hơn người khác, chẳng hạn. Cứ đi đến tận cùng như vậy thì đến một ngày mình nghĩ rằng “chắc mình là linh hồn già hơn người khác”. Vì em đã từng nghĩ như vậy mà, thì sẽ có vô số người từng nghĩ giống như em.

Thầy Trong Suốt: Thì nhận ra đấy là vô minh. À, vô minh nghĩa là luân hồi! Chẳng khá hơn được. Kiếp sau mình thành giống họ.

Chân Lý: Vậy thì, ví dụ mọi người hiều về luân hồi, nghĩ vẫn có một cái điểm cuối của luân hồi. Đã luân hồi mà vẫn nghĩ có điểm cuối…

Thầy Trong Suốt: Luân là bánh xe đấy. Hồi là quay lại. Nó cứ quay thế này. Kiếp này mình là người tốt. Kiếp sau mình là người xấu. Kiếp sau nữa mình thành vị thánh. Sau nữa mình thành con chuột. Luẩn quẩn, luẩn quẩn!

Chân Lý: Nên ai cũng phấn đấu thành người tốt nhất ở đó là ok rồi, là xịn rồi. Nhưng mà mình cũng sẽ lại thành một con chuột hay con ma, chẳng hạn.

Thầy Trong Suốt: Thuyết tiến hoá là cái thuyết do vô minh mà sinh ra. Nghĩ rằng cái gì cũng tốt lên. Nhìn ngắn hạn thì có vẻ như vậy, nhưng nhìn dài hạn thì sẽ chẳng có gì. Mọi thứ đều tan biến hết. Từ số 0 sẽ về số 0. Cát bụi về cát bụi. Mình chẳng tiến hoá tẹo nào cả. Chẳng ai tiến hoá cả. Mọi người cứ luẩn quẩn trong vòng luân hồi thôi.

Ngay cả thiên đường của Ấn Độ Giáo tồn tại tỉ tỉ tỉ năm, rồi nó cũng tan biến, lại thành cát bụi. Không có cái nào tồn tại mãi. Ngày xưa truyện Tôn Ngộ Không đấy, thọ ngang trời đất đấy, nhưng mà một cái gọi là “trời đất sinh ra và tan biến” chỉ là 15 tỉ năm thôi. Thọ ngang trời đất chỉ là 15 tỉ năm thôi. Xong lại một trời đất mới sinh ra và tan biến. Cứ thế! “Thọ ngang trời đất” cũng vô nghĩa. Nên kiếp trước mình là chúa trời, kiếp sau mình lại là con giun, con gián…

2.2 Tập thả để nhận ra mình có nhiều khuôn mẫu

Thầy Trong Suốt: Mình phải có một cái tâm mong muốn Giác ngộ. Học phương pháp này hiệu quả nhất là mình có tâm mong muốn đạt được sự giác ngộ và giúp mọi người, thì lúc ấy tập mới hiệu quả. Còn không sẽ không tập được, tập sẽ bị sai. Nghĩ giẫm đạp người ta, mà mình nghĩ tới trả thù là thôi rồi. Như anh hay nói là thành con quỷ đấy! Hòn đá rơi vào đầu mình, mình tái sinh thành con quỷ ngay.

Lúc đầu cũng chưa đến mức kinh khủng thế đâu. Lúc đầu tập mấy cách đơn giản đã, suy nghĩ đúng tích cực đã, chuyển hoá dần đã. Cảm xúc nhỏ thì cho nó nổ, cảm xúc to không cho nổ được thì thôi. Ngày xưa anh tập là anh quyết định dành 2 tháng, thích cái gì làm cái đấy, miễn là không hại ai hết. Nguyên tắc của anh là không làm hại ai, thích gì làm nấy. Để mình hiểu rằng cảm xúc chỉ là cảm xúc thôi, thích gì làm nấy.

Một bạn: Cụ thể hơn đi anh.

Thầy Trong Suốt: Thích đi muộn thì đi muộn. Thích không đánh răng thì không đánh răng. Thích hát lảm nhảm thì hát lảm nhảm. Định vẽ bậy vào giấy thì vẽ bậy vào giấy. Miễn là không làm hại ai, thì mình sẽ làm. Mình thấy là cũng thế thôi, cái cảm xúc của mình nó không quá xấu như trước đây mình đánh giá. Trước đây mình đánh giá đi làm muộn là kinh khủng xấu. Anh ngày xưa bị thế. Anh muộn 5 phút là rất kinh khủng. Đấy, thì thử muộn 5 phút xem, cũng bình thường, chẳng ai chết cả. Mình đi muộn 5 phút không ai bị chết.

Nguyên Trang: Không có ai chết hết á?

Thầy Trong Suốt: Không ai bị chết. Đấy, anh nói nguyên tắc là không làm hại người khác. Không làm hại người khác, chứ không phải là mình làm hại tất cả mọi người đâu. Phải cẩn thận! Thử đi muộn, thử xem. Hay một hôm mình không đi làm. Thử một hôm thôi. Ngày xưa anh làm giám đốc, anh nghĩ anh không đi làm là cả công ty tan vỡ. Anh chẳng đi làm một hôm, đến hôm sau quay lại mọi người vẫn bình thường. Dần dần những nguyên tắc, những cái mà ngày xưa anh cho là kinh khủng thì anh thấy nó bình thường thôi.

Nguyên Trang: Sau hai tháng anh có phải nhổ răng không???

Thầy Trong Suốt: Không! Sau 2 tháng anh thấy rằng, tự nhiên mình lại điều chỉnh mình về mức phù hợp nhất. Cái hay là ở đấy. Sau 2 tháng thì mình không tự do như trong 2 tháng đấy, nhưng cái gì mình cũng điều chỉnh ở mức phù hợp. Mình thấy mình có khả năng đặc biệt là tự cân bằng. Trước đây mình bắt mình phải thế này, phải thế kia, thì mình không cân bằng được. Bây giờ mình lại cân bằng được. Vì mình hiểu là mình có buông thả hết sức thì cũng chỉ thế thôi. Mình có suy nghĩ rất thoải mái. Cái này ai thực hành sẽ biết.

Khi mình không cho mình thoải mái thì mình rất khó cân bằng. Khi tự cho mình thoải mái rồi thì mình rất dễ cân bằng. Giống như suy nghĩ của mình ấy, mình bảo là: “Đừng nghĩ gì hết”, thì nó nghĩ lung tung. Nhưng mình bảo là: “Cứ nghĩ đi, cứ nghĩ thả cửa đi!”, thì lúc sau nó dừng lại. “Hãy nghĩ liên tục 30 phút đi!”, đố ai làm được, nó sẽ dừng lại. Mình bảo “Cấm không được nghĩ gì!”, nó lại chạy lung tung. Không cấm được.

Cái gì tốt nhất? Ở trạng thái tự nhiên là tốt nhất. Đấy, mình chuyển mọi thứ về trạng thái tự nhiên, để mọi thứ tự nhiên. Nhưng để tự nhiên ở trong Chánh kiến và trong Từ bi, tức là mình không làm hại người khác. Ít nhất là không làm hại người khác. Chứ nếu không thì mình sẽ ngược lại, mình sẽ rất ích kỷ và hại người khác – thì không được. Vì nhân quả, ích kỷ hại người, thì cái hại đó sẽ quay lại hại mình. Nên tập cái bé trước đã. Ví dụ bạn rủ đi chơi, mình không thích thì thôi. Ngày xưa mình nể bạn thì đi. Giờ mình chẳng đi cũng chẳng hại ai cả. Thôi, không đi nữa. Mình không thích thì không đi nữa. Nếu cảm xúc không thích nữa, có gì sai đâu.

Mình mới thấy là mình có rất nhiều khuôn mẫu không cần thiết. Thừa, thừa thãi! Hoặc là quá chặt chẽ. Đấy! Yêu thì phải gọi điện thoại cho nhau hàng tối, đúng không? Ví dụ thế. Đầu tiên nó là niềm vui, xong biến thành nghĩa vụ. Hôm đấy mình đang tức mà vẫn phải gọi, ví dụ thế, là thành vấn đề rồi.

Một bạn: Không gọi sẽ bị gọi lại.

Thầy Trong Suốt: Ờ, thử không gọi một hôm xem thế nào, có chết đâu? Sau mình thấy cũng chẳng chia tay vì không gọi hôm đấy. Mình bảo là: “Ừ thôi, hôm nào mình không thoải mái thì sẽ không gọi”.

Một bạn: Nhưng khi chia tay thì cảm giác của em là phải đấu tranh với sự cô đơn. Đến lúc mà mình cảm thấy, nói theo kiểu là có cũng được mà không có cũng được…

Thầy Trong Suốt: Khi đấy mới thực sự là có cũng được, không có cũng được đấy, mà mình vẫn ở cạnh người ta thì nó mới là tình cảm thật. Còn nếu không nó chỉ là khuôn mẫu, suy nghĩ của mình thôi. Là tôi phải ở cạnh cô này, anh này để abc gì đấy.

Một bạn: Nếu như mà xa nhau…

Thầy Trong Suốt: Xa nhau thì xa nhau. Gần nhau thì gần nhau. Đủ duyên thì đến gần nhau, hết duyên thì xa nhau. Không thì yêu nhau cái kiểu là…

Một bạn: Có bao giờ vợ anh gọi cho anh mà anh cảm thấy không thoải mái, không nghe?

Thầy Trong Suốt: Thường xuyên. Không chỉ vợ anh, đối tác, bạn bè, bất kì ai…

Một bạn: Mình không có tâm trạng thoải mái…

Thầy Trong Suốt: Ờ, không nghe. 5 phút sau hết thì mình lại gọi lại. Thế thôi. Cái đấy bình thường, mọi người nên tập. Ngày xưa anh có một thói quen là có điện thoại là phải nghe, có tin nhắn là phải trả lời. Giờ đôi lúc mình chẳng nghe. Kệ họ, đánh giá kiểu gì thì kệ họ, đấy là việc của họ. Tất nhiên mình không làm hại họ, nên lúc sau mình sẽ gọi lại nếu mình thấy cần thiết.

Một bạn: Lúc đó mình lại nói hơi bực dọc anh nhỉ?

Thầy Trong Suốt: Chẳng phải đâu! Mình thấy lúc này không phải lúc tốt. Vấn đề là họ nói mình sẽ không hiểu vì trong đầu mình đang nghĩ đến việc khác. Đấy, mình tập là phải tập cái bé như anh vừa nói đấy. Thói quen nho nhỏ, khuôn mẫu nho nhỏ mình phải tập thả lỏng nó ra. Khuôn mẫu là cứ nhắn tin là phải trả lời, gọi điện thoại là phải nhấc máy…hay là gì gì đấy. Các loại khuôn mẫu nho nhỏ thì thả ra. Thả ra thì mình mới thấy là tâm mình có rất nhiều khuôn mẫu không cần thiết. Mình không phải là vứt bỏ khuôn mẫu đi, mà đơn giản mình thấy lúc nào cần thì dùng, lúc không cần thì thôi. Thả ra không phải là mình bỏ luôn khuôn mẫu, mà cần thì dùng, không cần thì thôi. Lúc phù hợp thì dùng. Còn mình càng ép mình, thì mình càng bị phản ứng ngược. Bên trong ép mình cái gì đấy thì bên trong sẽ phản ứng ngược. Đôi lúc ép mình thôi, còn lúc nào thả được thì thả để cho nó cân bằng.

Ví dụ ngày xưa anh có cô bạn gái, cứ giận nhau xong, nghĩa là sau một trận giận nhau, cô ấy lại hỏi: “Anh có yêu em không?” – Phụ nữ mà, sợ là anh ấy giận mình thì anh ấy không yêu mình nữa. Thế là hồi xưa, lúc anh chưa đi vào con đường, toàn nói “Có”, dù trong lòng không thoải mái gì hết. Vừa giận nhau xong làm sao cảm thấy yêu ngay được. Cô hỏi “yêu em không” chẳng nhẽ bảo là “không”. Sau nó thành cái cảm giác mình ép chính mình. Mình làm người ta hạnh phúc, nhưng mình ép chính mình. Thế là khoảng cách cứ xa dần ra. Cuối cùng chẳng ai được lợi cả. Mình cứ nói dối thế chẳng ai được lợi cả. Nói dối thế im lặng còn hơn, im lặng còn khá hơn. Anh chẳng biết gì, hồi đấy cô ấy hỏi thế thì mình lại nói “có” cho cô ấy vui lòng. Trong lòng mình lại cảm thấy lò xo bị nén một tí. Thế là nó bung ra. Có lần anh đèo cô ấy sau lưng, anh hét: “Im đi!” – Thế thôi! Thế là giận nhau một tuần luôn. Sau đấy cô ấy cảm thấy bị tổn thương nặng nề. Vì sao anh lại hét câu đấy? Vì anh đã bị dồn nén mấy tháng rồi. Cứ dồn nén là dễ nổ tung ra ngoài, chứ không phải nổ tung bên trong. Nên tình yêu là chỗ rất tốt để tập. Đấy! Yêu đương để tập rất tốt. Các vấn đề của mình, nó lộ diện hết.

2.3 Kìm nén cảm xúc là rất nguy hiểm!

Một bạn: Em đang sống trong cái cảm giác là mình sắp nổ tung cả đầu sau một quá trình kìm nén. Mình không chuyển hoá nó, chỉ nén nó lại thôi, cái Tôi nó muốn “cao thượng” …

Thầy Trong Suốt: “Cao thượng nên không bao giờ tôi làm điều đấy”, đúng không?

Một bạn: Pha lẫn chút kiêu ngạo. Mình nghĩ, mình hiểu cảm giác của họ. Có thể gọi là tu luyện như các đấng mà bị tẩu hoả nhập ma. Khi cái đấy thôi thúc ngày càng lớn… thì muốn hành động, và cái hành động đấy… vì cuộc sống, vì tương lai. Khi mà mình gặp phải thứ mà mình không muốn gặp thì nó bung ra, mình cảm thấy ngay cái thời điểm nó bùng ra, mình cảm thấy “Ôi, đã quá”… Và mình tìm đúng cái cảm giác của mình.

Thầy Trong Suốt: Là chính mình đúng không? Tôi tự tin là chính mình.

Một bạn: Tự tin là chính mình đó đánh đổi tất cả những cái đã đạt được.

Thầy Trong Suốt: Đúng rồi!

Một bạn: Chính cái đó làm mình cảm thấy con người mình không còn giá trị. Bởi những giá trị mình đã xây dựng, mình phá nó chỉ trong một phút, rất là ngắn.

Thầy Trong Suốt: Nhà Phật có câu là “Một cơn sân hận có thể tiêu hủy một rừng công đức”. Trồng rừng em mất 20 năm, chỉ cần một mồi lửa là khu rừng trở thành tro bụi trong vòng một tiếng đồng hồ. Đấy, một mồi lửa có thể phá một khu rừng 20 năm.

Cái em cần tập là có Chánh kiến, có hiểu biết đúng. Ví dụ, tương lai chắc gì đã xảy ra. Mình cứ làm hết mọi thứ cho tương lai, tí ra đường ô tô đâm một cái chết luôn, tương lai tan biến ngay. Mình sống 20 năm khổ sở xong rồi đâm vào ô tô là chết, chưa kịp hưởng cái tương lai mình cố gắng tạo ra đấy. Đấy là một Chánh kiến. Chắc gì đã xảy ra. Nó có thể xảy ra, có thể không. Còn nếu không, em có một xu hướng là “tương lai chắc chắn xảy ra, tôi dồn hết cho tương lai, tôi làm tất cả mọi điều vì cái tương lai rởm đấy” – Chưa chắc đã xảy ra. Mà chắc gì xảy ra theo ý mình. Mình cố hết sức rồi ngày nào đấy, có khi kiếm bao tiền rồi ăn trộm vào nhà lấy hết sạch.

Thế thì đấy là một cách – Không hy sinh hiện tại vì tương lai. Có Chánh kiến đấy, thì mình sẽ bắt đầu không hy sinh hiện tại vì tương lai nữa. Mình sẽ hành xử khôn khéo để làm những điều đúng. Không phải hôm nay nén mình lại để tương lai mình có một cái gì đấy. Đấy! Còn thông thường là mình phải cố tiêu diệt mình để tương lai có điều đẹp đẽ.

Đó là cách sống của đất nước mình trong mấy chục năm gần đây. Quá là sống vì tương lai. Vì chiến tranh mà! Tất cả hy sinh cho tổ quốc độc lập, tự do. Khi đất nước hoà bình rồi vẫn nghĩ kiểu đấy. Vì tất cả thế hệ bố mẹ các em suy nghĩ kiểu đấy còn gì – “Tất cả vì tương lai con em chúng ta”. Chúng ta khổ sở thì sao con em chúng ta có tương lai được? Nhưng mà lúc nào cũng “tất cả vì tương lai”. Nếu nói một nửa vì tương lai con em chúng ta, một nửa vì chúng ta thì sẽ hợp lý hơn “tất cả vì tương lai con em chúng ta”.

Thế thì, cái suy nghĩ “Tương lai sẽ xảy ra, và sẽ xảy ra theo ý mình” – là suy nghĩ cần phải bỏ đi. Tương lai có thể không xảy ra, hoặc là không xảy ra theo ý mình. Và như thế em sẽ trân trọng hiện tại hơn, nếu em tập phương pháp mà anh nói từ nãy đến giờ. Một cảm xúc xấu mà mình cứ giữ nó mãi thì mình phải tìm cách giải quyết nó, chứ mình cứ: “Thôi, mình cứ nén nén để đợi đến tương lai” – có thể là một cơn giận. Đấy, cơn sân hận tiêu huỷ một rừng công đức. Làm bao nhiêu điều tốt xong, sau một lần trót giận của em, bộ mặt thật của em lộ ra, thường em sẽ làm quá cái mức cần thiết, vì mình nén quá lâu rồi. Thế thì em phải hiểu những điều đấy. Hiểu điều đấy, em bắt đầu trân trọng hiện tại hơn một chút, một chút nữa. Đồng thời, em sẽ hiểu rằng nén là nguy hiểm. Cần nổ vài lần ra ngoài, chứ nén như thế là quá nguy hiểm. Mình trồng cây 20 năm mà mình đốt trong một giờ.

Một bạn: Em nổ ra là em chết.

Thầy Trong Suốt: Ừ, nổ ra ngoài, chết mọi người xung quanh. Vì cơn giận có khả năng công phá kinh khủng. Bố mẹ từ con cái, vợ chồng thì làm hại, giết lẫn nhau cũng là do cơn giận. Hay nói đơn giản là ra đường hai người quẹt xe nhau, nhảy vào giết nhau vì cơn giận hai người đều nén ở chỗ nào đấy rồi, chứ không phải là lúc đấy, cơn giận đã nén ở đâu đấy cơ. Ông sếp đối xử xấu với tôi, tôi nén. Tôi bị áp bức quá lâu rồi. Hôm nay có cơ hội bùng ra, nó bùng kinh khủng, giết người ta luôn. Đấy, những vụ giết nhau vô cớ là vì thế đấy. Vì tôi đã nén cơn giận này từ lúc nào rồi. Giết nhau còn là dấu hiệu rõ ràng. Còn dấu hiệu thường thấy hơn là: Ở cơ quan có việc gì buồn, mình tức, thế là về nhà mắng vợ, đánh con, hành xử sai lầm. Trong tình yêu thì hai người đang yêu nhau, tự nhiên giận vô cớ.

Vì sao? Vì nén ở đâu đấy rồi. Nếu mình không biết cách thì mình sẽ theo thói quen, mình nén cơn giận lại. Và buồn cười nữa là mình sẽ làm cho nó nổ ra ở chỗ nào dễ nhất. Mình bắt nạt ai dễ nhất thì mình sẽ đổ cho người đấy. Người yêu bắt nạt dễ nhất thì đổ cho người yêu. Con mình bắt nạt dễ, mình đổ cho con. Bố mẹ mình bắt nạt dễ nhất, mình sẽ đổ cho bố mẹ, mình quát, mắng bố mẹ. Trong khi đơn giản, cơn giận mình nén chỗ khác, không phải do bố mẹ, mà do người khác, nhưng mình lại xì nó ra, nổ nó ra ở chỗ mình cho là dễ nhất. Nên là con cái và bố mẹ dễ làm tổn thương nhau vì thế. Vì bố mẹ thì mình có mắng một trận, chắc cũng không từ nhau. Mắng sếp một trận là thôi, ngày mai mất việc.

Đấy, thế là mình sẽ đổ cơn giận của mình vào cái chỗ dễ nhất, dễ nổ ra nhất, thường là người mình thương yêu nhất. Cái chỗ dễ nổ ra nhất là người mình thương yêu nhất, vì mình hiểu là gì? “Chắc không đến nỗi”. “Chắc không đến nỗi”, nhưng nhiều khi đến nỗi thật đấy! Mình cứ có cảm tưởng là không đến nỗi. Bố mẹ đổ con cái, con cái đổ ngược lại bố mẹ. Người yêu đổ lẫn nhau. Sếp thì đổ nhân viên. Sếp thì có một cơn giận là ở nhà bị bà vợ bắt nạt, nên bắt nạt lại nhân viên. Nhân viên thì về bắt nạt con mình. Thế là bạo lực gia đình, bạo lực con cái. Con cái bị điều đấy, nó sẽ bạo lực, nó đánh bạn bè. Cứ luẩn quẩn luẩn quẩn thế, bởi vì không ai biết cách để giải quyết cảm xúc cả, chỉ biết cách nén thôi. Khi nén đủ lớn thì nó đổ ra chỗ khác, và đổ vào người mình dễ bắt nạt nhất. Thường thói quen mình đổ vào người mình dễ bắt nạt nhất: bạn thân, người vợ, người chồng, đứa con, bố mẹ,… đổ vào đấy. Ra ngoài xã hội mình cáu với người khác thì khó, chứ cáu với bố mẹ mình rất dễ. Đổ hết lên đầu bố mẹ, bố mẹ tự nhiên lại nhận những quả bom của xã hội. Quẹt xe mình đổ cho thằng kia. Thằng kia có vẻ yếu hơn mình, chắc xông vào đánh nhau luôn. Nên đè nén cảm xúc là một điều nguy hiểm, rất nguy hiểm. Những lần mình giận to là do mình đổ những cái nén người khác vào.

2.4 Gốc của lo lắng là “Kỳ vọng”

Chân Lý: Phải làm sao giải quyết được những sự lo lắng ạ?

Thầy Trong Suốt: Có nhiều kiểu lo lắng khác nhau. Nhưng lo lắng có đặc điểm chung là mình hi vọng, kỳ vọng. Kỳ vọng sinh ra lo lắng. Nên là người thông minh thì giải quyết đúng chỗ kỳ vọng. Bớt kỳ vọng đi thì lo lắng bớt đi. Không kỳ vọng nữa là hết lo lắng. Thông minh thì giải quyết từ gốc, gốc của lo lắng là kỳ vọng. Còn tất nhiên là mọi lo lắng giải quyết như cách anh vừa nói đấy. Mình cảm nhận nó này, mình chuyển hoá nó v..v… Nhưng thực ra, gốc của nó lại là kỳ vọng. Mình tập vừa biết cách giải quyết ngọn, vừa biết cách giải quyết gốc. Mình tìm xem lo lắng này vì kỳ vọng nào. Xong mình nhận ra rằng, kỳ vọng này không có cơ sở thực sự. Thế thì kỳ vọng tự tan, rồi lo lắng tự tan.

Chân Lý: Ví dụ mình không có bất cứ một kỳ vọng nào trong cuộc sống này, nghĩa là sẽ không có lo lắng nào, đúng không? Nhưng mà chưa “sạch” thì… thì ẩn dưới sẽ còn một nỗi sợ.

Thầy Trong Suốt: Đúng … Mình tìm ra kỳ vọng đấy.

Chân Lý: Và nỗi sợ kiểu như mình là đồ bỏ đi, chẳng hạn, nỗi sợ mình sống một cuộc đời không có ích gì hết.

Thầy Trong Suốt: Đúng. Rất nhiều kỳ vọng, mình sống kỳ vọng… Một đứa bé sinh ra chẳng có kỳ vọng gì hết, nhưng mà được bố mẹ, ông bà truyền cho các loại kỳ vọng. Nếu nhìn đứa bé chơi thì thấy nó chẳng kỳ vọng. Năm phút trước, nó chơi rất vui, xong rồi nó chẳng được cái gì cả. Năm phút sau, nó cười toe toét. Năm phút trước, mẹ nó đánh nó, mắng nó, nó khóc ròng ròng. Năm phút sau, đã thấy cười, chơi bình thường. Nhưng càng lớn lên, các khuôn mẫu, suy nghĩ, kỳ vọng bắt đầu đổ vào đầu nó – “Con phải thế này này, con phải được phiếu bé ngoan”. Anh có thằng cháu đấy. Anh không bảo nó phải được phiếu bé ngoan. “Con nên” thì không sao, nhưng “con phải” thì là có kỳ vọng. Cái gì “phải” là có kỳ vọng. Đấy, mình bỏ cái “phải” đấy đi. Thành ra, khi không bảo nó phải thì sao? Nó không được phiếu bé ngoann nó về khoe rất vui là: “Cháu chẳng được phiếu bé ngoan bác ạ!” Chẳng sao cả! Cả nhà đều vui vẻ. Nếu phiếu bé ngoan thì thưởng, không phiếu bé ngoan thì vui, cả nhà vẫn vui. Thì nó sẽ khoe rất tự nhiên. Thậm chí nó còn khoe là: “Hôm nay cô giáo cho phiếu bé ngoan để động viên thôi, không phải phiếu bé ngoan thực sự”.

Chân Lý: Nó cũng có bữa không được hả?

Thầy Trong Suốt: Ừ, đầy lúc không được.

Chân Lý: Vậy mà lúc nhỏ em đi học, mẹ em dữ lắm. Tất cả các tuần, thứ 7 phải được phiếu bé ngoan. Trong suốt cả một thời đi học phải được phiếu bé ngoan.

Thầy Trong Suốt: Đấy! Đấy! Đấy! Đấy! Đấy!

Chân Lý: Mà đó là truyền thống gia đình luôn.

Thầy Trong Suốt: Đấy, “phải” là có vấn đề rồi.

Chân Lý: Kinh khủng lắm! Phiếu bé ngoan về dán đầy cả nhà.

Thầy Trong Suốt: Ờ, không sao. Đấy là khuyến khích. Nhưng mà đấy là “con nên có phiếu bé ngoan” thì không sao. Chứ “Con phải có bé ngoan, không thì mẹ phạt” là nguy hiểm rồi. Đấy, đứa bé bắt đầu bị…

Chân Lý: Mẹ thì không phạt, nhưng mà nếu không được thì ba em sẽ buồn.

Thầy Trong Suốt: Buồn cũng là một loại phạt rồi. Ba buồn, ba cố thể hiện ba buồn là một loại phạt rồi. Anh chẳng có gì buồn nếu cháu anh, con anh không được phiếu bé ngoan. Có gì đâu. Thế thì sao, lúc sinh ra, mình chẳng có kỳ vọng đâu. Nhưng bắt đầu lớn lên bị gia đình… Nhất là người Huế lại nhiều kỳ vọng lắm. Người Đà Nẵng cũng thế. Anh thấy mấy người miền Trung là nhiều kỳ vọng. Bố anh là người Nghệ An nên cũng có nhiều kỳ vọng. Miền Bắc cũng nhiều kỳ vọng. Nói chung đâu cũng có nhiều kỳ vọng, mỗi Sài Gòn không có người quen thì không biết thôi. Các em có bị kỳ vọng gì không?

Nguyên Trang: Em hả? Ba mẹ em cũng có kỳ vọng nhưng mà…thôi cứ để ba mẹ kỳ vọng.

Thầy Trong Suốt: Đâu phải lúc nào mình cũng đủ cái khả năng đấy đâu.

Nguyên Trang: Em phải mất một thời gian rất là lâu để train (tập) cho ba mẹ là đừng có kỳ vọng.

Thầy Trong Suốt: Nhưng đấy là lúc em lớn rồi, đúng không? Còn cái kỳ vọng thực sự nó ghi vào lúc bé tí cơ, lúc đấy mới là nguy hiểm. Sau này mình không nhớ ra là mình đã bị…

Chân Lý: Bởi vậy em ghét nhất 12 năm đi học với 4 năm mẫu giáo á.

Thầy Trong Suốt: Đấy, sau này mình sẽ không nhớ ra là tại sao mình lại bị kỳ vọng thế này.

Chân Lý: Nó khổ! (Kéo dài giọng)

Thầy Trong Suốt: Không nhớ ra nổi luôn. Bị kỳ vọng lúc nào, bé tí luôn. Còn lớn lên thì những dấu ấn ghi vào lúc bé mới khó giải quyết. Còn lớn lên rồi, mình nhớ ra rồi thì giải quyết được.

Nguyên Thảo: Lúc nhỏ, mẹ em kèm học rất là sát, mẹ làm giáo viên. Lúc nào cũng bắt là đi học về điểm phải 9, 10. Những lúc mà em bị điểm 8, em nhớ là về còn bị đánh, bị đánh đến nỗi là sợ quá phải nói dối. Mà mỗi khi nói dối bị phát hiện ra thì lại bị đánh. Đến bây giờ phải tập chuyển hoá nhiều thì em mới biết là mẹ em có nhiều nỗi khổ nên mới hành xử như thế.

Thầy Trong Suốt: Mẹ mình có kỳ vọng hoặc bị người khác kỳ vọng.

Nguyên Thảo: Vâng, thì quá kỳ vọng nên làm điều đó, rồi nó khắc trong tâm em, dẫn đến là đến giờ nó vẫn chưa có nguôi đi.

Thầy Trong Suốt: Sau này nguy hiểm ở chỗ là mình tự kỳ vọng vào chính mình, trong đầu mình đã kỳ vọng rồi. Nhưng do mình bị ghi vào lúc vô thức, xong bắt đầu tự kỳ vọng mới kinh. Tự kỳ vọng khó bỏ lắm, người khác kỳ vọng mình dễ bỏ. Mình không nghe người ta thì thôi. Nhưng loại tự kỳ vọng thì mới kinh. Đấy, lúc anh bảo tập sống thoải mái là mình bớt các loại kỳ vọng chính mình đi. Đầu tiên là người ta kỳ vọng mình, đúng không? Dần dần mình cho rằng thế là đúng, và mình bắt “mình phải”. Tự kỳ vọng thì sự sợ hãi mạnh mẽ lên. Đấy!

Chân Lý: Ví dụ như em không muốn chơi nhạc nữa mà em sợ, đúng không?

Thầy Trong Suốt: Đấy! Tự kỳ vọng đấy! Sợ là mình có kỳ vọng rồi. Chắc chắn…

Chân Lý: Có ạ?

Thầy Trong Suốt: Đã có sợ hãi là có kỳ vọng.

Chân Lý: Sợ nhiều người buồn rồi…

Thầy Trong Suốt: Đang kỳ vọng là không ai buồn vì em, ví dụ thế. Vì hồi bé khi mình làm ai buồn, làm ba em buồn đấy, thì em thấy không nên v.v…

Chân Lý: Nói chung là, đó chỉ là cảm xúc thôi, rồi nó cũng sẽ qua, thì…

Thầy Trong Suốt: Kỳ vọng là phải chơi tiếp.

Một bạn: Vẫn chơi tiếp đúng không?

Thầy Trong Suốt: Chơi vẫn được, nhưng đừng kỳ vọng

Chân Lý: Chơi cũng được, không chơi cũng không sao.

Thầy Trong Suốt: Đừng kỳ vọng. Chơi cũng được, nhưng đừng kỳ vọng.

Nguyên Trang: Còn muốn, còn chơi. Hết muốn, nghỉ chơi.

Chân Lý: Nhưng mà vấn đề của em là nghỉ chơi thì làm cái gì ăn?

Thầy Trong Suốt: Thì đi làm kiếm sống.

Chân Lý: Mà bao nhiêu cái hạnh phúc, sung sướng đều xuất phát từ cái nghề mình đang có thì mình phải trân trọng nó chứ, đúng không? Nên thôi, thôi! Nói chung là, câu chuyện nó cứ lăn lăn lăn… mà nó hoang mang luôn.

Thầy Trong Suốt: Mỗi khi mình sợ, mình phải tìm ra kỳ vọng. Ai cũng thế. Nếu mà giỏi nữa mình tìm ra nguồn gốc kỳ vọng, không thì tìm ra kỳ vọng. Nếu mình tìm ra thì mình thấy là, cái kỳ vọng lớn nhất của mình xuất phát từ hồi bé. Kỳ vọng càng sâu sắc thì thường bắt đầu từ lâu rồi, từ bé tí. Đấy! Như Lý là phải được phiếu bé ngoan, là một loại kỳ vọng, không làm bố mẹ buồn đấy. Đấy là kỳ vọng từ bé.

Chân Lý: Giống như là không được phép học kém. 12 năm đi học phải học giỏi, vậy thôi! Mà mình ghét học lắm, trốn học hoài luôn. Phải nói dối, mà cô thương nên mới không đuổi học. Một năm Lý nghỉ học 43 ngày, mà chỉ được nghỉ 30 ngày thôi. Vậy đó, nên là mình sợ mình sẽ đi kèm những hành động như nói dối này… đủ thứ trò hết á, mà vẫn đi học. Bình thường không thấy niềm vui ở trường, mà vẫn phải học đội tuyển, vẫn phải học nhiều, rất là áp lực. Tới kỳ phải đi thi này. Cực khổ lắm! Mà mình có thích gì đâu!

Thầy Trong Suốt: Tự kỳ vọng là nguy hiểm nhất. Mình bị kỳ vọng dần dần mình sẽ biến thành tự kỳ vọng.

2.5 Giải quyết từ gốc – Kỳ vọng là không có cơ sở

Một bạn: Nhưng khi mình đang rơi vào cái tự kỳ vọng thì làm sao anh?

Thầy Trong Suốt: Thì tìm ra, xong rồi thả nó ra.

Một bạn: Mình tìm ra, xong rồi thả nó ra… Thả nó như thế nào ạ?

Thầy Trong Suốt: Thả bằng hiểu biết đấy. Dùng hiểu biết để thả chứ không phải là: “Tôi sẽ không kỳ vọng nữa” – Không có đâu! Mà mình phải hiểu kỳ vọng này, nó không có cơ sở. Không có cơ sở thực sự.

Một bạn: Không có cơ sở thực sự thì nó không còn là kỳ vọng nữa ạ?

Thầy Trong Suốt: Nếu có cơ sở thực sự, chứng tỏ em đang nhầm. Vì không có gì là cơ sở thực sự cả. Ví dụ, anh kỳ vọng ngày mai anh còn sống. Cơ sở nào? Ô tô đâm là anh chết luôn. Nên cái kỳ vọng “ngày mai còn sống” là kỳ vọng không có cơ sở thực sự. Nó có cơ sở tương đối, đúng không? Vì anh còn khoẻ mạnh, đúng không? Lát nữa về anh đi taxi. Đấy là cơ sở tương đối, không có cơ sở thực sự.

Em nhận ra kỳ vọng của em không có cơ sở thực sự, nghĩa là có đầy khả năng em sẽ không làm được cái kỳ vọng đấy. Và thế là các kỳ vọng của em nó bắt đầu tan ra. Chứ không thể nào dằn lòng “Tôi sẽ không kỳ vọng nữa” – không bao giờ được. Mà tôi phải thấy kỳ vọng của tôi không có cơ sở thực sự, nên tôi thả lỏng nó ra. Thả lỏng nó ra thì không còn là kỳ vọng nữa. Kỳ vọng là cái-gì-phải-xảy-ra mà. Còn thả lỏng ra, nó chỉ là một suy đoán thôi – là “ngày mai tôi còn sống” chẳng hạn.

Chân Lý: Nhưng làm sao mình thả lỏng ra mà mình vẫn sống tích cực được anh? Vì cái đó khó lắm.

Thầy Trong Suốt: Anh nói nền tảng của tu tập là Chánh kiến. Chánh kiến thì mới thấy là cuộc đời mình vẫn có ý nghĩa, chứ không phải vô nghĩa. Cuộc đời mình làm cơ sở để mình tiến bộ và để giúp người khác, nên là mình sẽ có động lực sống rất tiến bộ và rất tích cực. Lúc đấy mình đi làm công ty thì mình cố làm sao phải tốt nhất thiên hạ. Làm nhạc thì làm tác phẩm hay cho đời. Làm cái gì mình cũng làm tốt vai trò của mình.

Một bạn: Mình chỉ làm tốt chứ mình không kỳ vọng?

Thầy Trong Suốt: Không kỳ vọng. Kỳ vọng là gì? Là bắt cái gì đấy phải như thế. Phải có phiếu bé ngoan là kỳ vọng. Còn nên có phiểu bé ngoan, “con nên có phiếu bé ngoan” thì tốt. Như là cháu anh, có phiếu bé ngoan thì thưởng, không thì cả nhà vẫn vui vẻ, nhưng nếu có thì thưởng.

Chân Lý: Nó may quá ha! Nó sống đúng thời này. Thời mình khổ quá! Cực kinh khủng!

Thầy Trong Suốt: Ừ, đúng. Các em có bố mẹ là thuộc thế hệ cũ, đúng chưa? Con cái của em sẽ khác.

Chân Lý: Em học thêm từ 5 giờ sáng, đi học đến 9h tối mới học xong. Đi về nhà là phải về đúng 9h. Toàn trốn đi chơi không. Không có nhiều, nhưng mà nó cứ xảy ra như vậy. Mà anh biết, tới kì thi là tranh đua nhau đi học thêm. Kinh khủng!

Thầy Trong Suốt: Mình tập, mình mới thấy là bố mẹ mình quá nhiều vấn đề. Không tập thì mình thấy bố mẹ nói chung là tốt, là đúng. Nhưng mà tập xong thì “Ôi! Sao nhiều vấn đề thế, mà lây hết cho mình”.

Nguyên Trang: Ví dụ ba mẹ bắt “5h học xong là phải có mặt ở nhà nha”, thì em lúc nào cũng phải trễ ít nhất là nửa tiếng. Hồi đó là lúc nào cũng phải lang thang đâu đó, cũng phải 6h mới về nhà.

Chân Lý: Hồi nhỏ em hồn nhiên lắm, em tin những cái đó là đúng đắn.

Thầy Trong Suốt: Đấy, khi đấy thành phản kháng. Phản kháng không phải là tốt. Phản kháng cũng là xấu. Cũng phải giải quyết.

Chân Lý: Ví dụ ba em đi làm về nha, phải có một người đứng mở cửa sẵn cho ba. Nếu như không có ai ra mở cửa, ba em sẽ không quát, nhưng ba sẽ buồn.. Khi ba em chuẩn bị đi làm ý, thì phải biết là ba sắp đi làm, phải ra mở cổng sẵn. Mà ba em thì chỉ muốn được quan tâm thôi, nhưng mà ông làm thành áp lực á. Đến lúc đó tụi em phải đứng dây như robot á, ra mở cửa.

Thầy Trong Suốt: Đấy là kỳ vọng của ba em. Kỳ vọng bắt điều đó phải xảy ra.

Nguyên Trang: Nếu ba buồn, kệ ba thì làm sao?

Chân Lý: Không được, nhà em không được như vậy. Ba buồn là mình bất hiếu. Nhưng mà sau này, tụi em còn những chuyện kinh khủng hơn là chuyện không mở cửa.

Thầy Trong Suốt: Đúng rồi, phản kháng.

Chân Lý: Em bỏ học á, em bỏ học hai tháng. (Mọi người cười)

Thầy Trong Suốt: Bị ép nhiều sẽ phản kháng. Bố mẹ nào thông minh đừng ép con nhiều, nó sẽ phản kháng.

Một bạn: Em nhớ hồi nhỏ, học cấp 1 là 5 năm đứng hạng nhì. Mọi người, gia đình luôn luôn kỳ vọng em phải hạng nhất, nhưng em chỉ được hạng nhì. Tự nhiên lên cấp 2 trong đầu mình hình thành một cái tự kỳ vọng bản thân là mình phải đạt hạng nhất. Cái kỳ vọng đó làm cho mình đạt được cái mục tiêu. Lên phổ thông mình cũng đạt được mục tiêu đó, nhưng phổ thông thì môi trường phức tạp hơn. Mình phải đi học từ sáng sớm đến tối mịt mới về tới nhà. Suốt 2, 3 năm trời kiểu đó, con người mình nó như khô quéo lại luôn.

Thầy Trong Suốt: Đúng rồi, thành cỗ máy. Chỉ cỗ máy thì mới có cái kiểu chính xác, từ bước này đến bước khác. Vặn dây cót thì sáng mai 5 giờ sẽ kêu. Chỉ cỗ máy mới làm việc đấy thôi. Mà cỗ máy chưa chắc đã làm được, nhưng nói chung là làm được.

Chân Lý: Vợ của Trong Suốt là người học giỏi nhất nhà em. Từ lớp 1 đến lớp 9 chị chỉ có đứng nhất thôi, không bao giờ đứng vị trí thứ nhì luôn. Thi vào cấp 3, chị học tất cả các bài trừ 2 bài Kiều, thì đề thi văn nó ra đúng cái đó, thế là chị không thi được vào trường điểm như cả nhà mong muốn. Chị bị rớt vào trường bán công. Nỗi buồn đó kéo dài suốt 3 năm đi học phổ thông, đối với cả gia đình em, lẫn chị Nhân luôn. Mà khổ tâm luôn á. Vì chị học giỏi quá nên không ai nghĩ chị sẽ… Chị học giỏi nhất trường mà, làm sao lại bị rớt khỏi cái trường điểm được. Mà chị đau khổ lắm. Khóc rồi đau khổ dễ sợ.

Chị là người duy nhất trong dòng họ nhà em phải học trường bán công. (Mọi người cười)

Mà ở Đà Nẵng, việc học ở một cái trường điểm nó rất là quan trọng. Không biết tại sao? Giống như là nếu không được học trường tốt thì sẽ rất là xấu hổ. Mình thì chắc không xấu hổ lắm, mà vì ba mẹ mình cứ xấu hổ, nên mình sợ lắm. Nhà em ai cũng thi đậu. Chị Thy là chị cả, phải chăm rồi làm lụng việc nhà khổ sở, mà chị học kém lắm. Không quá kém nhưng mà chị nghĩ là chị sẽ không đậu đâu. Cuối cùng, chị đi thi có người bày hết cho chị từ đầu đến cuối, chị đậu trường công. Sau đó tự nhiên tới chị Nhân, cả gia đình ngỡ ngàng.

Thầy Trong Suốt: Vô thường.

Chân Lý: Và chị buồn, buồn ghê gớm lắm.

Thầy Trong Suốt: Đấy vợ anh, tháng 2 tuyên bố là sẽ không lấy chồng. Tết tuyên bố là sẽ không lấy chồng đâu. Tháng 3 lại tuyên bố là lấy chồng. Kỳ vọng là vô ích. Mình không nên kỳ vọng. Mình không nên bắt điều gì phải xảy ra. Bắt người yêu phải yêu mình cũng là vấn đề. Đấy là loại kỳ vọng đấy. Bố mẹ mình có thế không yêu mình, nữa là người yêu. Cứ bắt nó phải xảy ra là kỳ vọng. Và kỳ vọng là có sợ hãi. Có sợ hãi là sẽ có đau khổ và lầm lẫn.

Mình sẽ cố hết sức nhưng mình không kỳ vọng. Tốt nhất là như vậy, mình cố hết sức. Anh làm công việc của anh hết sức, nhưng anh không kỳ vọng ngày mai nó không phá sản. Phá sản thì chấp nhận thôi. Với cách nghĩ đấy thì doanh nghiệp của anh vẫn chạy tốt, chưa đến mức phá sản, mặc dù anh chẳng kỳ vọng gì. Không bao giờ phá sản, đấy là một ví dụ. Doanh nghiệp nào rồi cũng sẽ tan biến. Sát nhập, mua đi bán lại, đủ thứ khác. Mình cứ làm cái tốt nhất thôi.

Sợ hãi đi kèm với kỳ vọng. Kỳ vọng đi kèm với sợ hãi. Kỳ vọng bởi vì thiếu hiểu biết. Bao giờ cũng thế, kỳ vọng là thiếu hiểu biết.

Chân Lý: Nhưng mà tất cả mọi người đều đề cao hy vọng.

Thầy Trong Suốt: Hy vọng khác kỳ vọng. Hy vọng là em mong muốn cái gì đấy xảy ra thôi, và không bắt nó phải xảy ra. Hy vọng thì tốt. Hy vọng thì giúp được bọn em. Từ nãy giờ anh hy vọng là giúp được bọn em. Nhưng không có bất kỳ kỳ vọng nào là “em được giúp” cả. Giúp được thì giúp, không thì thôi. Thì đấy là hy vọng. Anh vẫn hy vọng giúp bọn em thì mới ngồi nói chuyện thế này. Anh không kỳ vọng bất kỳ cái gì hết.

Kỳ vọng là buộc nó phải xảy ra. Còn hy vọng là một suy nghĩ tích cực mong điều tốt xảy ra. Không sao hết. Nhưng nếu mình không cẩn thận thì hy vọng rất dễ biến thành kỳ vọng. Thiếu hiểu biết là hy vọng thành kỳ vọng ngay.

3. TỪ NHẬN THỨC TỚI HÀNH ĐỘNG

Một bạn: Trong tâm lý học thì nói, con người có xu thế phát triển ban đầu là ăn, uống, mặc. Tiếp theo là cảm giác thuộc về nơi nào đó, thuộc về ai đó, thuộc về công việc nào đó, rồi tới cảm giác được tôn trọng, cái cảm giác đó có chính đáng không?

Thầy Trong Suốt: Nó chính đáng ở mức độ nào? Mức độ thế gian thông thường?

Bạn đó: Không ạ, góc độ mà mình đang thảo luận ý.

Thầy Trong Suốt: Nếu mình tu tập thì đấy là những thứ không cần thiết. Bởi vì bản chất mình chẳng thuộc về cái gì thực sự, không có cái gì thuộc về mình thực sự, nên như thế không cần thiết. Đấy, mình tu tập thì mình thả lỏng nó ra.

Ví dụ anh hỏi em, em thuộc về cái gì, em thuộc về ai? Em có thuộc về bố mẹ em không? Em thuộc về nước Việt Nam không? Em nghĩ mình là người Việt Nam, đúng không? Mai có một trận đại nạn, em chạy sang Mỹ tị nạn. Em được quốc tịch Mỹ, thuộc về nước Mỹ. Đầy người Việt Nam trước đây cũng thuộc về Việt Nam, sau rồi không thuộc về Việt Nam nữa. Đặc biệt là người miền Nam trước chiến tranh, chạy sang Mỹ thành người Mỹ.

Đầu tiên là nhu cầu là tồn tại, sinh tồn. Sau đấy là nhu cầu sở hữu. Xã hội phát triển từ chế độ nguyên thuỷ thành sở hữu, thành nô lệ đấy. Đầu tiên là sinh tồn đã. Con chim, con thú đi săn bắt chỉ để cho no thôi, xong nó ngủ. Khi nào đói lại đi săn bắt tiếp. Nhưng con người bắt đầu về tích luỹ trong kho. Sở hữu mà! Về cất bớt vào kho. Để sinh tồn xong rồi đến sở hữu. Sở hữu xong muốn được tôn trọng. Đấy! Muốn được đề cao, coi trọng, tinh thần đấy.

Sở hữu thông thường cũng chỉ là để sinh tồn thôi. Sở hữu một ít để đói thì có cái ăn. Nhưng về sau tới đoạn sở hữu không phải để sinh tồn, mà sở hữu để thoả mãn lòng tham của mình. Giết chỉ để thoả mãn cái thú vui thôi. Các loài vật thì chỉ giết để sinh tồn. Săn bắt là sinh tồn, hái lượm là sinh tồn. Con người thì giết để làm thú vui. Săn bắn cho nó vui, thoả mãn thú vui. Đấy là lòng tham đấy. Tham lam! Thế là bắt đầu có vấn đề rồi. Sở hữu để sinh tồn chưa có vấn đề, sở hữu vì lòng tham là có vấn đề. Nên mình bắt đầu phá hoại môi trường. Đi săn, bắn chết con tê giác cho nó vui, giết chết mấy con bò cho vui. Giết chóc là một thú vui. Vì thế, mình nên hiểu là nhiều thứ không cần thiết. Rất nhiều thứ là do thói quen của đồng loại, nên với mình không cần thiết. Săn bắn không cần thiết. Khi mình làm cái gì không cần thiết thì hệ quả của nó là mình sẽ gặp khổ sở. Phá hoại môi trường là ví dụ.

Nhu cầu được tôn vinh, được ca ngợi lại càng thừa thãi nữa. Đầu tiên là sở hữu để cho vui. Ngày xưa là sở hữu để sinh tồn thì OK. Còn sở hữu cho vui, sướng… xong bắt đầu sở hữu để được tôn vinh. Đấy, sở hữu nô lệ, sở hữu danh tiếng, sở hữu những cái khác… Càng ngày mình càng xây dựng những cái chẳng thực sự cần. Mình khổ vì những cái đấy. Nói thế không phải anh khuyên bọn em đừng có sở hữu cái gì hết. Mà nếu có sở hữu cái gì thì phải sở hữu để làm điều tốt, để giúp mọi người tiến bộ thì được. Sở hữu một trí tuệ tốt để giúp mọi người, sở hữu giọng hát hay để giúp mọi người.

Chân Lý: Nếu mình biết nhưng mà mình lười biếng hay quên, làm sao để nó thành một thói quen có ích thực sự?

Thầy Trong Suốt: Cách duy nhất là tập đi tập lại, mình biến thành thói quen bằng cách làm đi làm lại, đúng không? Muốn làm thành thói quen thì làm đi làm lại. Người ta hay nói là hành động tạo thói quen, thói quen tạo tính cách, đúng không? Tính cách tạo số phận. Cũng thế, muốn có thói quen thì chỉ có hành động thôi, làm đi làm lại. Anh cũng thế, anh có ngày hôm nay vì anh làm đi làm lại.

Chân Lý: Lỡ mình quên làm thì sao?

Thầy Trong Suốt: Quên thì lại nhớ ra. Gần những người bạn tốt, người Thầy, …Nếu mình không tự được thì cần môi trường. Thầy tốt, bạn tốt. Tránh xa Thầy xấu, bạn xấu.

Chân Lý: Lỡ lúc đó mình tức, mình ghét luôn Thầy với bạn thì làm sao?

Thầy Trong Suốt: Thì thôi…

Chân Lý: Thì thôi? Nhưng mà có những ca khó như vậy chứ bộ.

Thầy Trong Suốt: Ừ, nghiệp xấu quá. Nghiệp xấu quá thì thôi, hôm nào đấy có ai đến cứu mình. Mình không tự cứu được mình, mà không ai cứu mình thì thôi, ra đi, đời sau mình tập lại. Đời sau không được đời sau nữa, tỉ đời nữa. Nhưng nói thế thôi, lúc nào có cơ hội mình phải nắm lấy cơ hội. Bị thế xong mình cứ trôi mãi.

Nguyên Trang: Về sau mình biến thành bò, gà…

Thầy Trong Suốt: Ờ, biết đâu thành gà, lợn, chuột, bọ…, chẳng tiến bộ được. Đời này mình may mắn còn thân người, còn suy nghĩ sáng suốt, mình phải tận dụng cơ hội đấy mà tập. Thậm chí mình chưa nói đời sau, nói đời này thôi. Ngày mai một cơn gió độc đến, mình lăn đùng ra liệt nửa người thì thôi rồi! Chẳng cần nói đời sau. Đời này mình đã mất cơ hội rồi.

Ngày hôm nay mình phải trân trọng giá trị của hiện tại. Giỏi nhất là mình trân trọng hiện tại. Cứ có cơ hội là mình thực hành ngay. Đấy là người giỏi nhất. Hiểu rõ hiện tại, còn tương lai có thể không đến. Hiện tại phải làm luôn là tốt nhất. Anh có một tính là thấy cái gì hay là thử ngay. Ví dụ thế! Cũng tốt, thấy gì hay là thử ngay. Đôi khi cũng sai nhiều. Nhưng mà học được nhiều điều.

Chân Lý: Vậy trong quá trình mình thực hành như vậy, đâu là dấu hiệu để mình biết là mình đi đúng? Lỡ mà mình thực hành sai, mình cứ tưởng là mình đúng thì sao?

Thầy Trong Suốt: Đi đúng là ngày hôm nay mình gặp khó khăn, mình gặp vấn đề. Sau đấy khi gặp lại những chuyện tương tự, mình thấy mình khá hơn, thì đấy là dấu hiệu tốt. Hôm nay người ta nói xấu mình, mình rất tức giận. Hôm sau lại bị người ta nói xấu, mình chỉ hơi tức thôi. Đấy là dấu hiệu tốt.

Đấy là nói về mặt thực nghiệm. Còn về mặt lí luận là trong lòng mình bớt mâu thuẫn. Mình nhẹ hơn, về nhận thức đấy. Còn trong cảm xúc thì cảm xúc bớt điều khiển mình. Không phải là khả năng kìm nén tăng lên đâu, mà cảm xúc mình mất đi năng lực điều khiển. Nghĩa là mình không gán đống ý nghĩ sai lầm vào nó. Không phải mình nén đống suy nghĩ đó xuống, không phải! Còn trong lòng mình thì bớt mâu thuẫn. Trước mình thấy thế này là đúng, thế này là sai, sau mình thấy hơi đúng, hơi sai. Như thế là bớt mâu thuẫn.

Khi mình bớt mâu thuẫn và cảm xúc của mình bớt tiêu cực thì khả năng thông cảm, hay là yêu thương nhiều lên. Đấy, một dấu hiệu tốt là khả năng thông cảm tăng lên. Nếu nói một cách cụ thể hơn nữa là năng lực thông cảm tăng lên. Đấy là dấu hiệu cho thấy mình đã thực hành tốt.

Thông cảm là tâm mở rộng ra, không bó chặt lại “phải thế này, phải thế kia. Không được thế này, không được thế kia”. Tình thương đấy, thông cảm đấy. Tình thương không phải là yêu người gì gì đâu, mà tình thương là khả năng thông cảm, chấp nhận mọi thứ đúng như nó là.

Khi Chúa bị đóng đinh trên thánh giá, Chúa có nói: “Xin Cha ở trên trời hãy tha cho những người này, vì họ không biết họ đang làm gì” – Đấy là thông cảm cho những người đóng đinh. Thông cảm, chính là tình thương đấy, nên thông cảm cao hơn. Mình càng tập mà mình càng khó thông cảm, thì chắc là có vấn đề rồi. Càng ngồi thiền mà càng khó thông cảm, là có vấn đề rồi, đúng không? Ngồi thiền mà tốt thì thông cảm phải tăng lên. Càng ngồi thiền lại càng khó thông cảm mới hay. (cười)

Một bạn: Do mình có vấn đề…

Thầy Trong Suốt: Thì đấy là mình có vấn đề. Không tiến bộ, mình đang đi lùi.

Một bạn: Có lần em đi hội thảo của một vị thiền sư chia sẻ về kinh doanh. Ngồi dưới toàn là doanh nhân, giám đốc không à. Ông ấy nói một câu em thấy rất là hay, đó là: “Giả sử bạn có một ít tiền, bạn cho một người nào đó vay để họ kinh doanh. Họ có tiền, họ lại cho những người phía sau, phía sau, phía sau nữa mượn thì nó sẽ tạo nên cái cộng đồng, hay là xã hội sẽ đi lên”. Hồi đó em còn là sinh viên, em cũng hỏi ông đó là ổng có cho mình mượn tiền không, thì ổng lắc đầu. Mà lúc ông thiền sư đó nói xong thì doanh nhân ngồi phía dưới vỗ tay quá trời luôn. Tức là tán thành theo cái ý đó.

Thầy Trong Suốt: Từ nhận thức và hành động có khoảng cách.

Một bạn: Trong khi mấy ông đó rất giàu có, mà nói là “tôi tán thành ý đó nhưng mà…”

Thầy Trong Suốt: Nhận thức mà không có thực hành thì không bao giờ hành động được. Đấy! Đầu tiên cho em vay thì khó, đúng không? Nhưng mà ông ấy cho em vay lãi suất thấp – thì đấy, tập thực hành từ cái bé tí – lãi suất bằng ngân hàng thôi, như thế là tốt rồi, đúng không? Không thì ông ấy đang bị cảm giác hơn thiệt mà, cho em vay thì cái số tiền kinh doanh đấy ông ấy cũng phải đi vay người khác. Ví dụ thế! Dần dần, thực hành từng li từng tí một.

Nhận thức thì rất là to lớn. Trong khi, thực hành mà mình không biết cách làm từng li từng tí một là sẽ bị khoảng cách ngay. Trong kinh doanh hay nói đấy: “Tư duy thì cao xa, nhưng hành động phải tỉ mỉ”. Nên mình cũng không kỳ vọng “nghe cái xong hành động ngay” thế được đâu. Em bảo: “Anh cho em vay bằng lãi suất ngân hàng, hoặc hơn ngân hàng một tí ti ti ti thôi”, nếu thế thì ông ấy cho em vay đấy. Tương tự vậy, đừng kỳ vọng mình nghe xong một điều hay là mình đã thành ông thánh. Và cũng đừng kỳ vọng người khác là nghe xong điều hay, họ thành ông thánh.

Hai là không đi từng bước nhỏ một, làm sao đi bước dài. Anh cũng không kỳ vọng mà. Anh không kỳ vọng em nghe xong em thay đổi. Anh biết rằng nếu không thực hành từ cái nhỏ nhỏ thì chẳng có được. Như đứa bé đi từng bước nho nhỏ. Anh cũng thế thôi, anh cũng phải đi từng bước nho nhỏ.

Chân Lý: Ngay lúc này tụi em có thể thực hành cái gì? Ngay thời điểm này?

Thầy Trong Suốt: Nghĩ về một người mình ghét đi, xong rồi thử tìm cách thông cảm với họ. Thông cảm tí ti thôi, chưa nói là thông cảm hoành tráng. Ngày xưa mình cực kỳ ghét, bây giờ chấp nhận tí. Hơi giảm ghét, ngày xưa ghét 100 độ, bây giờ 99 độ là được rồi. Đấy, không hy vọng nhiều là từ 100 độ về 0, xong là thương người ta luôn. Nếu ai mà nói thế thì anh phải nhìn kỹ mặt xem họ có tự lừa dối chính mình không. Tất nhiên cũng có những người đến một lúc nhất định làm được điều đấy. Nhưng mà tiến bộ đến từ việc đi những bước nhỏ nhỏ, chậm mà chắc. Sai thì làm lại, chẳng sao. Hành động thì phải như vậy. Không lý tưởng hoá hành động được. Nhưng nhận thức thì nên rộng rãi, càng rộng càng tốt, thì mới dẫn đến thực hành, dẫn đến hành động. Hành động thì phải rất mịn màng, rất tỉ mỉ.

Nên anh hay hướng dẫn mọi người cách tập thầm bí mật chúc lành. Có một cách tập là mình gặp ai đấy, mình bí mật chúc. Gặp người thân, mình chúc trong lòng, không nói cho ai biết: “Mạnh khoẻ, sung sướng, giàu có, hạnh phúc, giác ngộ” – Chúc thầm thế thôi! Đấy là hành động tỉ mỉ đấy. Từng hành động nhỏ nhỏ một. Mở rộng đến những người không quen biết, mình cũng chúc. Đi trong thang máy – mình chúc, ra bãi trông xe – mình chúc. Xa hơn nữa, mình chúc người mình ghét. Đấy, làm thế từng bước từng bước một, tâm mình mới chuyển. Những người mình ghét thì mình nên chúc, vì nếu họ giác ngộ được họ mới khỏi gây cái ghét cho mình. Họ không giác ngộ được nên mới làm mình ghét cả đời. Mình chúc họ giác ngộ. Đấy, hành động nó phải tỉ mỉ như vậy. Hành động là chúc lành, từ sáng đến tối gặp ai cũng chúc thầm một câu. Tập thì có những bài tập nho nhỏ thế thôi. Lý thuyết thì rất hay, nhưng tập thì nhỏ vậy thôi. Nếu một ngày nào đấy chúc được người mình ghét là mình quá siêu, mình bắt đầu tiến bộ hơn nhiều. Chúc Sa, nhớ Sa, chúc nó một câu “chúc hạnh phúc, giàu có, giác ngộ.”

Nguyên Trang: Nhưng em có một cảm giác tiêu cực là em không muốn Lý gặp Sa.

Thầy Trong Suốt: Đấy là vấn đề của em đấy. Tại sao không muốn người ta gặp nhau? Phải tìm ra lí do. Vì sao? Em sợ Lý bị sao?

Nguyên Trang: Có thể là… em không sợ mà là em…

Thầy Trong Suốt: Phải có lí do, phải có nỗi sợ đằng sau đấy. Phải tìm ra nỗi sợ của em.

Chân Lý: Đâu phải có Sa, có vài người chị không thích họ chơi với em luôn. Vài người, chị tự biết chứ. Em thấy họ bình thường, có gì đâu. Khôi này!

Nguyên Trang: Nhưng mà Khôi dễ… dễ gây ảnh hưởng xấu.

Thầy Trong Suốt: Đấy! Em sợ Lý bị sao?

Nguyên Trang: Tại vì đã từng gây ảnh hưởng xấu.

Thầy Trong Suốt: Đấy, sợ kinh nghiệm cũ lặp lại. Nỗi sợ, nó muôn hình muôn vẻ. Đặc biệt người ta nói là con chim bị trúng tên thì sợ cành cây cong. Mình đã từng bị đau khổ một lần rồi, nên rất sợ cái tương tự như vậy.

Nghe câu chuyện con chim sợ cành cong anh kể chưa? Có một con chim đậu trên một cành cây cong, rồi có một ông thợ săn giơ cái cung cong cong. Nó nhìn thấy rồi nhưng nó không kịp né, bị trúng một mũi tên. May mà không chết, bị xuyên qua cánh nên nó thoát chết. Thế là từ đấy nó sợ những cái gì cong, nó quyết tâm sẽ không bao giờ gần những gì cong cong nữa. Một hôm nó bay đi di cư, bay trên trời mệt quá, nó phải hạ cánh. Nó nhìn xuống khu rừng thấy cành cây nào cũng cong cả. Nó cứ bay quanh, bay quanh mãi, kiệt sức, lăn xuống đất và chết. Đấy là chuyện con chim đã bị trúng tên và sợ cành cong.

Đấy, đôi khi mình từng bị tổn thương trong quá khứ, mình lập tức mình sợ cái gì giống giống cái ngày xưa tổn thương mình. Có thể bây giờ mình đã khác rồi, cái ngày xưa cũng khác rồi, nhưng mà mình vẫn nghĩ rằng nó như cũ, mình vẫn thế và nó vẫn thế. Đôi khi phải tiếp xúc để xem mình như nào? Tất nhiên cũng phải giữ khoảng cách đủ xa, nhưng cũng phải tiếp xúc để xem thực sự thế nào. Anh thường xuyên làm như thế luôn đấy. Với người ngày xưa gây cho mình khổ, bây giờ mình tu tập một thời gian rồi, mình nghĩ là mình tiến bộ rồi, mình thử gặp người ta xem thế nào, xem mình cảm thấy như thế nào?

Đương nhiên mình cũng phải hiểu năng lực của mình đã. Nếu gặp người ta xong thì sao? Một tiếng sau, ôi mình giống hệt người ta – Thế là nguy hiểm rồi! Nhưng mà một tiếng sau nữa, thấy mình chẳng khác gì, vẫn thế. Thậm chí, nếu khá mình còn giúp được họ, nếu không, mình vẫn thế thì thôi. Lúc nào tiện thì gặp, không tiện thì thôi. Tuỳ năng lực của mình để kiểm tra.

4. TU TẬP CÓ PHẢI LÀ TỪ BỎ?

Một bạn: Em nghe nhiều người hỏi, tu tập bây giờ sẽ bị yếu thế vì phải từ bỏ hết mọi thứ… Họ nghĩ tu tập là sẽ mất hết năng lượng sống, mất hết hoài bão, ước mơ, tình yêu…

Thầy Trong Suốt: Ngược lại, tu tập sẽ cố gắng làm nhiều điều tốt đẹp. Tu tập, nếu mình biết đúng, thì mình rất sáng tạo vì mình không bị khuôn mẫu cũ chi phối nữa, và mới có thể sáng tạo được. Còn nếu không tu tập thì khuôn mẫu cũ nó chi phối mình kinh khủng luôn, làm sao mình sáng tạo được? Không thể sáng tạo được cái gì – sáng tạo trong công việc, sáng tạo trong tình cảm. Còn anh thỉnh thoảng nghĩ ra một cái tên mới cho vợ anh, nghĩ ra một lời khen mới. Vì anh không thích khuôn mẫu cũ, mỗi lúc anh nói một kiểu, không thích tên cũ nữa. Sáng nay anh vừa nghĩ ra là “ôi vợ siêu”, nói lái từ “yêu vợ sôi” vì vợ anh suốt ngày nói nóng sôi mà, nóng sôi là rất nóng đấy. “Yêu vợ sôi” là rất yêu vợ. Anh rất vui, rất hứng thú với chuyện đấy.

Chân Lý: “Yêu vợ sôi” à?

Thầy Trong Suốt: Là “Ôi, vợ siêu”.

Một bạn: Yêu lắm…

Thầy Trong Suốt: Ờ, rất yêu đấy thì mới là “yêu vợ sôi”. Nóng sôi đấy… “Yêu vợ sôi” nói ngược lại là “Ôi, vợ siêu”. Mình sáng tạo là mình không bị khuôn mẫu. Đấy là mình tu tập thì mình rất sáng tạo. Mình không bị khuôn mẫu điều khiển.

Một bạn: Cái này em cũng được trải nghiệm tí tí, tức là mình thấy tư tưởng của mình không bị gò bó. Mình có thể nghĩ được nhiều thứ, mình dám làm nhiều cái mà cứ nghĩ là…

Thầy Trong Suốt: Chính xác, chính xác! Thực ra, tu tập đúng là mình làm việc sẽ rất sáng tạo, và khi sáng tạo thì mới hăng say được. Đấy, dù sáng tạo nhỏ tí cũng là sáng tạo. Chứ không phải sáng tạo là làm cái gì đấy mới đâu, mà mình làm theo một cách khác, đấy là sáng tạo rồi. Đấy là làm việc hăng say đấy!

Một bạn: Làm ngân hàng sao sáng tạo được anh nhỉ?

Thầy Trong Suốt: Em làm cái gì một cách khác đi thì đấy là sáng tạo. Ngày xưa em làm với mục đích chỉ là kiếm sống chẳng hạn, giờ em làm với mục đích giúp mọi người xung quanh em. Chỉ cần đổi cách nghĩ thôi, là em bắt đầu thay đổi, kiểu khác rồi. Đấy là sáng tạo. Sáng tạo không phải em cứ làm cái gì đấy hoành tráng đâu. Một thay đổi nhỏ cũng là sáng tạo. Nhiều cái nhỏ cộng lại thì sẽ thành cái to. Mình sẽ sáng tạo. Tập tốt thì biết sáng tạo.

Nguyên Thảo: Một cách suy nghĩ khác vào công việc như là giúp người khác thì có gọi là để tình cảm xen vào công việc không anh?

Thầy Trong Suốt: Tình cảm có gì xấu đâu, sao lại phải không có tình cảm?

Nguyên Thảo: Quá tình cảm lại là nhược điểm?

Thầy Trong Suốt: Đúng rồi! Quá tình cảm và để tình cảm khống chế lại là vấn đề. Tình cảm có gì xấu đâu. Nhất là những tình cảm cao đẹp thì nên có. Mình nên có tình cảm cao đẹp, cao thượng. Mình sáng tạo, cả trong tình yêu mình cũng sáng tạo, không chỉ công việc.

Chân Lý: “Yêu vợ sôi!”

Một bạn: Phải trải qua giai đoạn “nấu”? Chắc nó phải trải qua một giai đoạn, từ nhiệt độ thấp đến nhiệt độ cao.

Thầy Trong Suốt: Do mình bớt khuôn mẫu đi. Sáng tạo rất dễ, đơn giản mình bỏ bớt khuôn mẫu đi thì tự nhiên mình sẽ hành xử theo một kiểu mới. Sáng tạo không phải ngồi nghĩ ra một kiểu mới đâu. Ví dụ “ôi vợ siêu” là tự nhiên xuất hiện, không phải ngày nào anh cũng phải nặn ra một cái gì đấy. Thích khen vợ. Hôm nay khen kiểu này thấy hơi chán chán, nghĩ ra kiểu khác, thế thôi! Ngày mai lại nghĩ ra kiểu mới, khen kiểu mới.

Có thể sửa theo một cách khác là tập khen. Khen thử xem, khen nhiều hơn. Tốt. Ngày xưa anh tập đấy. Rất tốt, cái gì cũng tốt và rất tốt. Khi mình nói ra miệng như vậy thì tâm mình nó sẽ tự nhiên tìm câu trả lời tại sao lại tốt. Thế là sáng tạo đấy. Vì mình thường có thói quen là chán, xấu. “Thấy cái phòng này thế nào?”, “Bình thường, chán!”. Đẹp quá nhỉ! Thì tâm mình sẽ nghĩ xem cái gì đẹp. Tập khen. Hôm nay anh trông em thế nào?

Chân Lý: Có nhiều người lấn cấn vì lỡ khen mà nó không trung thực. Ví dụ như gặp một người rất là xấu nhưng mà vẫn khen họ là…

Thầy Trong Suốt: Thì sẽ tìm ra cái đẹp.

Chân Lý: …Chị đẹp quá! (Mọi người cười)

Thầy Trong Suốt: Đó là giả tạo rồi.

Chân Lý: Mình vào một căn phòng không có đẹp như là trong đầu mình nghĩ. Giờ mình không nói về chuẩn cái đẹp nha, nhưng mà chủ nhà hỏi là: “Nhà anh đẹp không em?”, thế mình nói: “Đẹp!”, mà mặt mình đơ thì nói dối đúng không? Mình sẽ phạm giới.

Thầy Trong Suốt: Lúc đầu phải hiểu rằng là đẹp – xấu hoàn toàn do quan điểm. Nên nếu mình nói nó đẹp thì mình sẽ tìm ra quan điểm đẹp. Đấy, thế thôi! Rất đơn giản!

Chân Lý: Nếu cái đầu mình cứng quá thì mình không thể nào nói dối cảm giác của mình được.

Thầy Trong Suốt: Đúng! Nhưng mà nếu mình chỉ thả lỏng một chút thôi. Lúc đầu mình tập đi những bước nhỏ. Cái gì hơi đẹp thì khen đẹp.

Chân Lý: Còn nếu mình thấy không đẹp thì im lặng?

Thầy Trong Suốt: Thì thôi! Chỉ cần hơi đẹp thôi mình đã thấy nó đẹp rồi. Ngày xưa hơi đẹp thì mình thấy “thường”, hoặc là mình giảm nó xuống. Hơi đẹp là nó đẹp. Vì nó hơi đẹp là nó đẹp rồi, đúng không? Hơi đẹp nghĩa là đẹp.

Chân Lý: Thế thôi mình im lặng đi cho nó xong.

Thầy Trong Suốt: Đấy, xấu thì có thể mình im lặng. Mình chú trọng cái tốt nhiều hơn. Người Việt Nam mình có thói quen hay chê, anh không biết vì sao? Chắc là văn hoá làng xã. Làng xã là đố kị mà – “Con gà tức nhau tiếng gáy” đấy.

Việt Nam mình là văn hoá thôn xóm, làng xã, hay chê. Thế mình càng nên tập, nhờ thế mình thấy cái đẹp ở khắp nơi. Và mình hiểu cái đẹp là do cách nhìn thôi. Không có cái xấu-đẹp nào lại tự nó xấu-đẹp cả. Xấu đẹp là do cách nhìn. Tốt, rất tốt. Bắt đầu ngồi nghĩ xem cái gì tại sao rất tốt. Ngày xưa anh toàn phải nghĩ xem tại sao mình nói tốt, cho nó ra cái tốt. Anh vừa thế nào? Tốt! Xong nghĩ lại mình bi đát thế này mà tốt. A, cũng ra được, mình còn khoẻ, vẫn tốt! Cơ thể mình chưa có bệnh, vẫn tốt. Anh dạo này thế nào? Anh tốt.

Chân Lý: Bởi vậy ngày xưa chị Nhân nói là “Trong Suốt thì cái gì cũng rất tốt, đừng có hỏi ảnh. Ảnh thì cái gì cũng tốt thôi”.

Thầy Trong Suốt: Nhân hỏi anh là “Anh thấy cái váy này thế nào ?”, “Đương nhiên là đẹp”. Vì anh thấy đẹp mà!

“Không anh phải nói đúng theo quan điểm người bình thường đi”.

Thì anh sẽ ngồi nghĩ xem là người bình thường sẽ nghĩ thế nào. “Thế nào là bình thường?”, để anh nói xấu hay đẹp. Còn nếu không là anh sẽ thấy nó đẹp. (Mọi người cười) Tuy nhiên có điểm dở là mọi người không nghe ý kiến của anh khi nói về xấu đẹp nữa. Không sao!

Chân Lý: Tập là tìm cái khó khăn của mình để nói, thì nó sẽ có lợi cho mình. Còn những người khác thì mình vẫn nói tốt. Mình chọn đối tượng.

Thầy Trong Suốt: Hỏi từ khó khăn là ra ngay. Hai chỗ tập tốt nhất là tình yêu và công việc. Không nên bỏ qua hai chỗ đấy, rất phí! Phí một cơ hội trời cho rất lớn. Hai cái tập dễ nhất là tình yêu và công việc. Không hề vớ vẩn tí nào.

Một bạn: Khó trong cuộc sống mình không giận, nhưng trong tình yêu mình rất dễ giận. Tại cái cảm xúc đó nó dễ chạm tới giới hạn của mình.

Thầy Trong Suốt: Càng gần, nó càng dễ làm mình đau hơn. Con dao ở cách đây 1km và con dao ở ngay đây, cái nào dễ làm mình đau hơn? Con dao tình yêu dễ gây đau khổ vì thế. Ngày xưa anh yêu một cô, về sau bọn anh chia tay nhau, cô ấy yêu anh khác. Cứ có khó khăn cô ấy lại gọi anh. Anh kia ghen lắm, bảo là: “Anh không đồng ý cho em làm thế nữa”. Cô ấy bảo : “Em có thể bỏ anh, nhưng không thể bỏ người bạn này được”. Cô kể câu chuyện đấy cho anh nghe. Anh bảo “Em nói thế thì anh ấy chắc là sẽ buồn lắm đấy. Người bạn này lại là người yêu cũ”.

Nhưng cô ấy có một tính rất hay là nói sự thật. Người yêu cô ấy chấp nhận thì sẽ chấp nhận được hết. Tại vì cô ấy luôn nói sự thật, không nói dối. Thế thì anh mới hỏi cô ấy là: “Tại sao em lại nghĩ như thế?”. Thì cô ấy nói là: “Em không biết tại sao, nhưng mà khi ở bên cạnh anh, em mới dám là con người thật của em, có gì xấu em thể hiện hết. Còn cạnh những người khác, anh khác là em phải cố gồng người để tử tế hơn, tốt hơn”.

Nhưng cô ấy không nói thẳng với người kia thế đâu, chỉ nói với anh. Anh hỏi tại sao lại nói thế, thì cô ấy bảo: “Em xấu thế nào cũng được, em thấy anh chấp nhận hết. Còn anh kia thì em phải làm giả, phải tỏ ra là một người tốt”. Đấy, khi yêu nhau người ta lại có những kỳ vọng như thế – người kia phải tốt. “Nên tốt” thì được, “phải tốt” là vấn đề. “Phải tốt” là không chấp nhận nổi con người thật của người ta. Kết luận là cứ khi nào hai người giận nhau thì lại liên lạc với anh. Mà không phải liên lạc vì yêu thương đâu, đơn giản cô ấy cần một người giúp đỡ và dám kể cái xấu của cô ấy cho anh nghe, kể cái sai cho anh nghe: “Anh à, thực ra em cũng sai nhiều lắm. Đến nhà mẹ anh ấy thì em lại nói thế này thế kia”. Mà trước anh kia thì không bao giờ cô bảo là: “Em sai rồi anh ạ”. Tốt nhất mình vừa là một người yêu, vừa là một người bạn. Nhiều khi mình không dám kể cái xấu cho người kia, mà bạn thì lại kể. Mình dám kể cái xấu mình cho người bạn, nhưng nhiều khi không dám kể cái xấu của mình cho người yêu. Còn tốt hơn nữa là nên trung thực với nhau thực sự. Anh với vợ anh cũng thế thôi. Vợ anh thể hiện đủ các loại xấu. Thể hiện tất cả các loại xấu trên đời này, đối với anh là bình thường, nên vợ anh rất thoải mái.

Một bạn: Người ta không dám cãi là do người ta kỳ vọng đúng không?

Thầy Trong Suốt: Không phải là người ta kỳ vọng. Người ta kỳ vọng cũng là một phần thôi, phần khác là mình kỳ vọng.

Nguyên Trang: Sợ làm mất hình ảnh tốt.

Thầy Trong Suốt: Đúng! Nhưng mà đấy là do mình kỳ vọng. Chứ nếu một lần người ta tỏ ra xấu, mình tán thưởng xem. Vợ anh mà múa may xấu xấu là anh cứ khen, thế thôi! Bầu bì mà, lắc lư múa may trông rất buồn cười. “Ôi hay quá, hay quá…”. Hay thật mà, buồn cười cũng là hay mà. Sau vợ anh càng dám thể hiện. Vợ anh thích làm tư thế gì thì làm. Gì cũng được, anh vỗ tay tán thưởng hết. Nên vợ anh dám thể hiện con người thật trước mặt anh. Vì anh không kỳ vọng vợ anh là phải là gì đấy. Anh không có kỳ vọng nào ở vợ cả. Vợ anh chỉ là vợ anh thôi. Nếu anh kỳ vọng thì vợ anh sẽ không dám thể hiện cái phần mà anh kỳ vọng. Ai mà sống với anh một thời gian sẽ thấy anh rất buồn cười. Anh thấy rất vui, chẳng thấy buồn cười gì cả. Anh thấy rất vui. Buồn cười nhưng tích cực. Tức là sáng tạo rất hay.

Yêu cũng thế thôi. Yêu mà mình chấp nhận con người kia hoàn toàn, thì người ta mới dám thể hiện con người thật với mình. Yêu là hiểu cái đối tượng kia thật, không thì đôi khi mình chỉ yêu cái kỳ vọng của mình chứ không phải yêu người ta. Yêu cái kỳ vọng của mình và mình phóng kỳ vọng đó lên người ta. Mình yêu bức tượng, chứ không phải yêu con người thật. Con người thật nó sống động lắm, hôm nay nó đúng, ngày mai nó sai, ngày kia nó lại đúng. Còn bức tượng mặt lúc nào cũng rất đẹp, cũng cười hết. Cẩn thận mình yêu nhầm bức tượng. Mình phóng chiếu cái mình thích, cái mình muốn lên con người kia. Và ngày nào đấy, nó không được như vậy, mình thất vọng và buồn chán, thậm chí là cảm thấy bị phản bội – “Sao ngày xưa không thể hiện những cái xấu ra?”. Mình nên tạo điều kiện để người ta thể hiện con người thật và cách đấy là cách mình bỏ kỳ vọng đi. Có hy vọng thì được nhưng đừng kỳ vọng.

Mà yêu thực sự là như vậy. Nếu mình yêu người ta, mình chấp nhận người ta. Còn thông thường các đôi yêu nhau là mỗi người có một hình ảnh mình muốn, và đổ hình ảnh, vẽ hình ảnh lên mặt người kia. Đấy, không phải yêu người kia mà yêu hình trên mặt người kia. Hai cái mặt nạ yêu nhau. Thường thường là như vậy! Mình bỏ ra, mình gỡ mặt nạ mình trước. Mình dũng cảm nhất là mình gỡ mặt nạ mình ra; và cho phép, đồng ý để người ta gỡ mặt nạ ra.

Em có kỳ vọng gì không? Hy vọng chứ đừng kỳ vọng! Kỳ vọng là sẽ tức giận và sợ hãi. Hy vọng thì bình thường. Anh cũng thế. Anh cũng hy vọng là công ty anh tốt, làm được nhiều sản phẩm tốt cho xã hội. Anh hy vọng là mọi người trong công ty mạnh khoẻ, hạnh phúc v..v… nhiều thứ. Nhưng anh chẳng có kỳ vọng gì cả. Ngày mai phá sản, có thể, ngày kia mọi người bỏ đi hết. Kỳ vọng là mình bắt cái gì đấy phải xảy ra theo mong muốn của mình. Còn thực tại nó không bao giờ, nó muôn màu muôn vẻ. Không chấp nhận nổi thực tại đấy nên mình mới kỳ vọng. Kỳ vọng thì sinh ra sợ hãi.

5. TẬP BẮT ĐẦU TỪ CHÁNH KIẾN

Một bạn: Em muốn tập thì bắt đầu từ gì ạ?

Thầy Trong Suốt: Tập bắt đầu từ Chánh kiến. Chánh là đúng đắn, kiến là cái nhìn. Cái nhìn đúng đắn về cuộc sống. Trong đấy cái nhìn cơ bản là nhân quả, luân hồi, vô thường và không toại nguyện. Khi mình có được cái nhìn đấy thì mình thấy là mình rất may mắn, vì mình có được cuộc sống như này để có cơ hội tiếp cận với con đường tu tập. Mình sẽ đi vào tập. Mình thấy mình may mắn có được thân người này. Chứ mình không bỏ phí một đời chỉ đơn giản để tìm một số hạnh phúc nữa. Hạnh phúc không có gì xấu. Nếu mình chỉ theo đuổi điều duy nhất là hạnh phúc đấy, thì không đủ. Mình sẽ luân hồi mà. Nhân quả, luân hồi làm cho mình khổ. Đấy là các bước cơ bản.

Mình phải tìm hiểu xem: Thế nào là nhân quả? Thế nào là luân hồi? Thế nào là vô thường? Thế nào là không toại nguyện? Hoặc cách khác là nghe các bài anh nói chuyện. Em nghe sẽ hiểu.

An thế nào rồi em? Công việc thế nào?

Phan An: Công việc không vui ạ… Bị một số uất ức. Không phải là sếp ở trên mà là sếp trực tiếp. Nhưng thật ra cái người đấy không làm gì cả.

Thầy Trong Suốt: Sao lại uất ức?

Phan An: Tại vì họ đưa ra những cái nhận xét mà mình thấy không đúng.

Thầy Trong Suốt: Nhận xét về em hả?

Phan An: Dạ. Nói chung cũng không có nhiều, nhưng mà tự nhiên cũng thấy mình có tức giận.

Thầy Trong Suốt: Tại vì em có một điều giống cái người ta vừa nhận xét.

Phan An: Dạ.

Thầy Trong Suốt: Còn không giống một tí ti ti ti nào ấy, thì với em cũng như không, có gì mà uất ức? Nhưng em có gì giống, có điều nào đấy trùng hợp với cái họ nhận xét, ít nhiều gì đấy nên em bị động chạm. Ví dụ anh không ăn cắp, người ta bảo “Đồ ăn cắp!”, anh thấy bình thường. Nhưng mà hôm qua anh vừa ăn cắp cái gì đấy. Thậm chí không phải ăn cắp đâu, anh thấy trên bàn có cái khăn anh cho vào túi mang về. Thì động chạm ngay. Em có tí nào giống giống cái người ta nói không? Hay là hoàn toàn không có tí nào?

Phan An: Để em suy nghĩ.

Thầy Trong Suốt: “An là đồ giết người ở Somali” – nghe chỉ cười. Đấy! Nhưng bảo “An là đồ giết muỗi”, thì có vấn đề rồi. Đấy, đồ giết muỗi, thật mà!

Phan An: Nhiều khi em hay bị tức giận, vì nó làm cho mình thấy mình bị người đó khinh thường. Em không biết tại sao luôn? Giống như là “Tại sao cái chuyện như vậy có thể nói ra được?”.

Thầy Trong Suốt: Mọi vấn đề đều đến từ bên trong mình trước. Khi có một điều tức giận là mình đang tức giận chính mình trước. Cơn giận xuất phát từ tức giận chính mình. Khả năng mình đổ lỗi cho ai đấy bên ngoài. Ví dụ anh bảo em là: “Đồ con chó!”, em nghĩ là lỗi của anh đúng không? Em nghĩ ngay anh là người có lỗi, anh là người xấu đúng không? Em không thể là chó được, đúng không? Là người cơ mà! Còn em nghĩ rằng là “Ừ, mình cũng có thể là chó”, giả sử một cách nào đấy nghĩ mình là chó. Như vậy đầu tiên em tức giận vì “mình không thể là cái gì, mình không phải như vậy”, vì bên trong em có những khuôn mẫu như vậy.

Phan An: Em nghĩ cũng do em. Em bị phân biệt nhiều lắm, tức là nó còn rất là nặng. Chẳng hạn như anh nói thì em không thấy gì, nhưng người khác nói thì sẽ thấy có gì đấy.

Thầy Trong Suốt: Hoặc là em bất lực vì không làm gì được họ. Việc xấu xảy ra mình không làm gì được. Mình giận chính mình vì sự bất lực của mình. Cơn giận rất hay đến từ bất lực. Người lớn bực trẻ con là như thế – “Mình bảo mãi nó không nghe. Mình bất lực không làm gì nó được”, mình giận chính sự bất lực của mình. Mình đổ vào đối tượng bên ngoài. Đấy, cơn giận rất hay xuất phát từ việc mình bất lực. Mình giận sự bất lực của mình – “Mình chẳng làm gì được nó cả. Nó cứ hành xử sai, mình chẳng làm gì được”. Đấy, ví dụ anh bảo em là “Đồ con chó!”. Xong em chỉ giơ ngón tay lên một cái, là anh khen: “Ôi An thật là xinh đẹp, như một tiên nữ”. Thế không cần giận. Nhưng chẳng làm gì được anh cả, vì anh có làm hại gì em đâu. Thế là tức giận vì sự bất lực của em khi anh nói em là “Đồ con chó”, nên mình giận là giận cái sự bất lực của chính mình.

Nên đôi khi giận phải kiểm tra lại mình giận cái gì. Về mặt lí luận, mình sẽ nghĩ ra ngay là mình giận cái gì. Nhưng thực ra, cảm xúc đầu tiên là do mình giận chính mình. Giận sự bất lực của mình. Có người nói thế mà mình bó chân bó tay không làm gì được. Bất lực thì giận. Đứa bé nó cứ làm sai mãi, mình bảo nó không nghe, thế là bất lực. Bất lực sinh ra giận.

Phan An: Cái này giống như là tự nhiên bị dựng đứng sự việc lên?

Thầy Trong Suốt: Mà không làm gì được. Chứ làm gì được xem.

Phan An: Thực ra em vẫn có thể làm gì đó, tức là em có thể cãi.

Thầy Trong Suốt: Nếu mà cãi, tức là không làm gì được rồi.

Phan An: Lúc đó em đã tức giận, rồi em cảm thấy…

Thầy Trong Suốt: Cãi là không làm gì được. Em phải giơ ngón tay một cái mà người ta “Ui, An là người tuyệt vời, đúng đắn, hay ho. Xin lỗi em!” – Đấy! Lúc đấy mới là có làm gì được. Đúng không? Nếu không làm gì được thì em sẽ bất lực, sinh ra tức giận.

Chân Lý: Là không thay đổi được cái việc đó.

Phan An: Đằng nào người ta cũng đánh giá như vậy.

Thầy Trong Suốt: Ví dụ thế. Cảm giác bất lực sinh ra tức giận. Sếp thì hay bị như thế lắm. Sếp giận nhân viên toàn là do bất lực: không được, nói không được, bảo mãi vẫn sai… ví dụ thế, không làm được, không thay đổi được. Cái cảm giác bất lực đấy bức bối và sinh ra giận dữ. Tại sao anh lại nói cơn giận có khả năng huỷ hoại, vì nó bức bối mà, nó phải được giải phóng.

Phan An: Em rất giận. Em không kìm. Lúc đó em giận lắm luôn, tại vì đáng lẽ việc đấy không phải là của em, nhưng tự nhiên bắt em làm, lúc đó em đã phản ứng việc đó thực ra không phải là của em. Nhưng vì không ai làm được hết, nên em phải làm. Mà em làm là em giúp thôi. Cuối cùng em cũng làm được cái việc đó. Vậy mà tự nhiên họ ghi nhận cái đoạn em phản ứng em không làm, là cái đó đã gây ra vấn đề.

Thầy Trong Suốt: Đấy là tức giận vì người ta sai, người ta không tốt như mình muốn, như mình mong đợi.

Phan An: Trong khi cái việc đó mình đã bỏ rất nhiều công sức và cảm thấy là mình đã hết lòng với nó, mà vẫn bị như vậy.

Thầy Trong Suốt: Có đầy người bị như vậy. Chúa còn bị đóng đinh trên thánh giá. Chúa là người tốt, đúng không? Yêu thương tất cả mọi người và làm bao nhiêu điều tốt, mà còn bị đóng đinh trên thánh giá. Chuyện bình thường! Vì em, chắc là em chưa bao giờ bị những cái khủng khiếp, hiểu lầm một cách khủng khiếp đến mức không thanh minh được.

Phan An: Dạ, chắc là em chưa bị.

Thầy Trong Suốt: Anh đã bị như vậy rồi, nên anh thấy bình thường. Không đủ duyên thì cũng chẳng thanh minh được. Không đủ duyên mình mới bị hiều lầm đến lúc chết. Chẳng có vấn đề gì cũng có thể hiểu lầm mình.

Phan An: Tại em quen thói là cứ ai mà hiểu lầm là em phải làm cho ra nhẽ. Xong rồi gây ra biết bao nhiêu điều, mà mình cũng bực mình nữa, mình cũng khổ tâm, lại còn tàn phá thêm một cơ số thứ, rất dữ. Thậm chí lần này ông sếp, ổng nhìn mặt em, ổng biết, xong viết mail bảo là muốn nói gì thì lên nói. Tự nhiên em thấy cũng không cần. Em chẳng cần nói nữa, xong em thôi luôn, cứ thế là thôi.

Thầy Trong Suốt: Phải kiểm tra là mình cho qua rồi hay là mình giữ lại. Nếu mình nghĩ lại nó mà vẫn tức thì đấy là chưa cho qua.

Phan An: Dạ hết tức rồi.

Thầy Trong Suốt: Hoặc là nếu nó lặp lại một lần nữa mình vẫn thấy bình thường đấy là cho qua rồi.

Phan An: Em cứ lặp đi lặp lại.

Thầy Trong Suốt: Vì chưa giải quyết được gốc.

Chân Lý: Thấy vui là mình đã qua, nhưng mà thực ra nó lừa mình thôi. Có cái miệng thôi, phải cẩn thận! Trung thực là gì, là kiểm tra từng ngóc ngách… khó lắm.

Một bạn: Nó lừa mình, cứ vậy hoài.

Thầy Trong Suốt: Ừ, nó lừa siêu lắm. Nó là ai, nó chính là mình. Mình lừa mình.

Nguyên Thảo: Tại vì mình không biết rõ mình, nên mình bị lừa rất là dễ.

Thầy Trong Suốt: Mình lừa mình giỏi nhất. Người khác lừa mình dễ hơn là mình lừa mình. Ví dụ, anh nghĩ là anh rất đẹp trai. Ai nói anh đẹp trai là anh tin ngay. Đấy là anh lừa anh hay là người ta lừa anh? Anh lừa anh chứ. Anh ví dụ thế thôi. Anh thấy anh đẹp trai thật không phải là do suy nghĩ. Mà cái đẹp trai của anh là do khuôn mẫu của anh thay đổi. Anh không có khuôn mẫu đẹp trai là mắt phải ngang hay mồm phải dọc gì đấy. Anh có khuôn mẫu mới nên anh thấy đẹp trai. Có lẽ với tiêu chuẩn của thiên hạ thì chưa chắc đã phải như vậy. Hôm đầu tiên vợ anh nói với anh là “anh rất xấu, không chấp nhận được” – mình hiểu là khi mình thấy gì đẹp thì đấy là khuôn mẫu của mình. Khi thấy cái gì xấu hiểu đấy là khuôn mẫu của mình. Đấy là mình luôn thấy tâm mình. Đấy, cuộc đời cho mình cơ hội để mình thấy tâm mình rõ nhất. Đi đâu làm gì cũng thấy tâm của mình hết.

Thanh Tâm: Thấy nhiều cái xấu cũng là do tâm mình?

Thầy Trong Suốt: Tất cả các thứ thấy đều là tâm. Cuộc đời là nơi tốt nhất để mình thấy tâm. Khi mình thấy tâm đủ lâu, đủ lâu, đủ lâu… mình thấy được tất cả là tâm mình. Còn nếu không thấy đủ lâu thì mình sẽ thấy nó thật là xấu, thật là tốt. Còn thấy đủ lâu thì mình sẽ: “À, tất cả là tâm mình”. Tất cả mọi thứ hôm nay mình gọi là xấu đều là tâm mình hết. Gọi là tốt là tâm mình. Mình làm thế đủ n lần, nhiều lần thì thấy. Còn nếu mình chỉ làm vài lần thì không thấy được. Mình học lý thuyết mãi cũng không thấy được.

Phan An: A, thời gian qua em có thực thiền. Nhưng mà nó thất bại rồi anh. Vì tịnh khẩu. Nghĩa là em làm được 3 tuần, nói chung là tiết chế, chỉ nói những điều cần thiết thôi, không có bình luận, không có lên mạng, xong rồi coi báo thấy ai xấu ai đẹp.

Thầy Trong Suốt: Được 3 tuần là tốt rồi.

Phan An: Nhưng mà đến tuần thứ 4 thì nó…

Thầy Trong Suốt: Em làm thế cả đời sao được. Đố em cả đời được. Lao vào đời là phải nói. Đúng chưa?

Phan An: Em chỉ nói những cái cần thiết á, chứ không kiểu như là…

Thầy Trong Suốt: Nói gì là do tâm. Từ tâm sinh ra ý. Từ ý sinh ra khẩu và thân. Nên là nếu chuyển là chuyển tâm. Ý chỉ là cái chỗ để chuyển thôi. Chuyển tâm mình mới là quan trọng.

Phan An: Ví dụ chuẩn bị mở miệng ra bình luận, bình phẩm gì đó, thì là: “Thôi, mình đâu có cần phải nói”. Tất nhiên điều đó làm cho các đồng nghiệp của em bị mất hứng… Nhưng mà chỉ được 3 tuần.

Thầy Trong Suốt: Em chê người khác thì đầy người chê em. Đấy, ông ấy chê em vì thế đấy. Vì nghiệp của em là chê bai, nói xấu… thì sẽ có người chê, nói xấu mình vô lí.

Phan An: Tại vì bình thường em hay lên mạng đọc báo xong, tự nhiên… mà rất là cố gắng không nói gì ra, nhưng mà trong lòng hả dạ, tự cười hí hí một mình, xong rồi lại nghĩ trong đầu là: “Chết rồi, mình như vậy là mình đồng loã với cái chuyện bới móc, chê bai”.

Thầy Trong Suốt: Biết mà vẫn làm thì tội tăng gấp 100, 1000 lần. Không biết mà làm thì không sao. Không biết mà làm thì vẫn nhẹ lắm, vì vẫn chỉ là mình vô tình thôi. Còn biết rồi vẫn phạm giới, vẫn phạm ý thì kinh lắm. Chủ động phạm giới.

Phan An: Em rất khổ tâm vì cái việc này. Em đã cố gắng cai nó được 2 ngày.

Thầy Trong Suốt: Thế có người nói xấu em là đúng rồi. Anh đã hiểu tại sao rồi.

Vấn đề là nó còn nữa. Vì em còn đang làm mà, em làm thì nghiệp xấu nó sẽ mò đến. Em nên tập thông cảm với những người họ làm sai. Tất cả những người làm sai, em tập thông cảm. Ví dụ, bất kì cái gì sai càng làm tăng năng lực thông cảm của em. Đúng không?

Phan An: Đúng là em rất hay chì chiết những người…

Thầy Trong Suốt: Mình phải tập thông cảm, vì không ai cố ý làm sai trên đời này hết. Không có ai “tôi sẽ viết bài sai lầm đây”, “tôi sẽ nói một câu ngu ngốc đây”… Có ai cố ý làm thế không? Mà mình để ý xem, mình cũng đầy lúc giống người ta. Thế mà mình lại thích đi cười vào cái xấu cái sai của người ta. Đấy, thế thì nên thông cảm “Tôi cũng từng như vậy” và “Tôi cũng sẽ như vậy”.

Tập thông cảm với người ta, thông cảm với cái xấu, cái sai của người ta, thông cảm với sai lầm của người khác.

Bạn có thể tải file hoặc nghe trực tiếp.

Nguồn: Trongsuot.com –https://trongsuot.com/chanh-kien/