Động cơ giúp người của bạn là gì? Vì mình hay vì người?
Hỏi đáp thực hành thiền và tâm linh Trong Suốt – Hà Nội 04-2018
Một bạn: Xin chào tất cả mọi người. Con có một thắc mắc là con nghe phần Thầy giảng là khi mình hành động hay làm một điều gì đó, thì mình sẽ quan tâm đến động cơ của hành động ấy. Con tập cái đấy, nhưng khi mình thấy muốn giúp một ai đấy, thì khởi điểm là mình muốn giúp người ta, nhưng khi làm xong, một thời gian sau lại suy nghĩ: “Ơ, không phải, có cái gì đấy sai sai”. Đúng là đầu tiên xuất phát mình mong muốn tốt cho người ta thật, nhưng không hiểu sao sau khoảng vài ba ngày suy nghĩ kỹ lại thì nó có ẩn một cái gì đấy là để thỏa mãn mình cơ. Thì mình cần phải làm, khắc phục, xử lý như thế nào ạ?
Thầy Trong Suốt: Em giới thiệu về em một chút cho mọi người biết.
Bạn đó: Dạ, em tên là Trường ạ. Em 29 tuổi ở Hà Nội ạ. Hiện tại em đang kinh doanh tự do và đã có một vợ, một con.
Thầy Trong Suốt: Rồi. Tốt. Câu hỏi của bạn Trường là khi mình giúp một ai đó, lúc đầu động cơ của mình là vì người ta, nhưng mà sau quá trình giúp một thời gian thấy là trong cái động cơ đấy hóa ra có một phần rất nhiều là để thỏa mãn mình, như để mình làm anh hùng chẳng hạn, đúng không? Để chứng tỏ là mình hay, mình giỏi, hiểu biết nhiều, để mình được người ta trọng vọng, đúng không? Thế thì phải làm thế nào? Câu hỏi đầu tiên là: Khi mình đi giúp mọi người, mà mình giúp họ để cho mình sướng, thì liệu mình có thực sự sướng được không, hay mình sẽ khổ? Đấy, bạn Trường trả lời thử đi. Theo em thì sao?
Bạn Trường: Dạ, khi mình giúp một người ấy ạ, nếu mà mình giúp được thì mình cảm thấy vui. Nhưng nếu như mình giúp mà xảy ra các trường hợp như người ta hiểu lầm về mình chẳng hạn, thì bình thường là mình sẽ thấy…
Thầy Trong Suốt: Cụ thể một ví dụ đi, nói cho các bạn thấy dễ hiểu.
Bạn Trường: Tức là hôm trước, thì con có cho một bạn đi nhờ, là phụ nữ ạ. Con chỉ, đơn giản là, thấy đứng bến xe bus thì con hỏi là: “Em ơi có về không?”. (Thầy và các bạn cười). Thì lúc đầu trong đầu mình muốn tốt, nhưng khi đèo về xong rồi ấy ạ, lại bảo: “Ừ, cũng thấy xinh xinh”, lại thấy thỏa mãn, thì tự nhiên con lại thấy là cái đấy nó sai sai.
Thầy Trong Suốt: Mới dừng ở đấy thôi à, mới dừng ở chỗ xinh xinh thôi à?
Bạn Trường: À vâng.
Thầy Trong Suốt: Chưa gặp lại à?
Bạn Trường: Dạ chưa ạ.
Thầy Trong Suốt: Có định gặp lại không?
Bạn Trường: Dạ không ạ.
Thầy Trong Suốt: Vì sao?
Bạn Trường: Chắc là vô duyên ạ.
Thầy Trong Suốt: (cười) Thế có gì khổ đâu? Vô duyên có gì khổ đâu?
Bạn Trường: Tức là đối với trường hợp đấy thì không khổ ạ, nhưng mà…
Thầy Trong Suốt: Kể một ví dụ khổ xem nào.
Bạn Trường: Con chưa gặp ví dụ khổ nhưng mà con đặt ra tình huống ạ. Ví dụ là bạn bè đi cùng lại bảo: “Mày chả giúp đâu, mày chắc thấy gái xinh cho đi nhờ”, thì mình bắt đầu lăn tăn về điều đấy.
Thầy Trong Suốt: Rồi.
Bạn Trường: Thì rõ ràng, cũng cùng một hành động thế nhưng mà mình lại thấy lăn tăn hơn, thấy bắt đầu lo lắng suy nghĩ, rồi lại phải tìm cách giải thích cho người kia: “Không, tao giúp thật mà”.
Thầy Trong Suốt: Ừ. Giúp thật không?
Bạn Trường: (Cười) Thưa Thầy, con thì hiện tại đang…
Thầy Trong Suốt: Hay là vì xinh nên là cho đi, còn xấu không cho đi? (Các bạn cười)
Bạn Trường: À không…
Thầy Trong Suốt: Giả sử cô đấy xấu mình có cho đi không?
Bạn Trường: Ngày xưa thì là vì xinh ạ. Nhưng mà bây giờ con thấy thì con giúp thôi ạ.
Thầy Trong Suốt: Rồi, tốt. Nhưng mà cô đấy xấu hay xinh không quan trọng gì?
Bạn Trường: Vâng.
Thầy Trong Suốt: Xấu như ma chê quỷ hờn cũng đưa luôn?
Bạn Trường: Vâng, đơn giản con chỉ là cho đi nhờ thôi, không làm gì. (Các bạn cười)
Thầy Trong Suốt: Nếu mà xấu hay xinh, mình đều chở đi tức là mình giúp rất trong sáng, đúng không? Trong sáng sao phải sợ gì? Trong sáng thì có vấn đề gì đâu? Hay là mình giúp vì có một phần mình muốn được người con gái đó ngưỡng mộ mình, trân trọng mình? Có phần nào không?
Bạn Trường: Cái đấy thì ngay thời điểm mình giúp thì không ạ. Nhưng mà khoảng 2, 3 ngày sau, mình thấy có vẻ như thế, thế là con đang lăn tăn.
Thầy Trong Suốt: Hình như cũng có, đúng không?
Bạn Trường: Vâng, đấy.
Thầy Trong Suốt: Rồi. Nên nhớ như này, nếu mình làm bất kỳ điều gì trên đời ấy, mà hoàn toàn vì người khác thì mình không phải lo, mình không phải lăn tăn cái gì cả. Thường thì khi mình lăn tăn ấy, là trong động cơ mình bắt đầu có vấn đề. Đấy, có nhiều lăn tăn lắm. Nhưng mà lăn tăn thì phải xem lại xem mình có vấn đề ở đâu?
Bạn Trường đưa ra một ví dụ, nhưng mà chưa rõ lắm. Ví dụ này dễ hiểu hơn này:
Bạn ấy đưa một cô gái về nhà, đúng không? Bạn ấy đưa cô gái về rất là vui vẻ, thì khi cô gái xuống xe, cô ấy không cảm ơn bạn câu nào. Đấy, thì bạn ấy cảm thấy không vui. Bởi vì sao? Nếu giả sử bạn ấy không vui nhé, thì phải xem lại động cơ của mình. Nếu bạn ấy vui vẻ thôi, cô gái vẫy tay chào bạn ấy mà đi, không để lại số điện thoại, không một lời cảm ơn mà vẫn vui vẻ, nghĩa là bạn hoàn toàn vì cô ấy. Lúc xong rồi, hoàn thành nhiệm vụ rồi, đúng không? Thì thôi.
Nhưng nếu giả sử cô ấy không để lại số điện thoại, cô ấy cũng không cảm ơn câu nào, liệu mình có thoải mái không? Đấy, nếu mình không thoải mái, khi đấy nó còn có vấn đề rồi. Vì mình giúp người khác nhưng mà lại có một mong cầu cho riêng mình, mong cầu được trân trọng. Đấy, ví dụ thế.
Khi mình giúp người, người ta không cảm ơn mình, mà mình không thoải mái nghĩa là thực chất là cái động cơ mình cũng mong cầu ở dưới. Tức là giúp người vẫn có mong cầu, mong cầu được người ta trân trọng, người ta biết ơn mình. Vì nếu không có mong cầu đấy, thì cô ấy không cảm ơn mình, mình thấy bình thường chứ? Nhưng chính vì mình có mong cầu đấy nên mình khổ.
Đấy, lúc nãy vì sao thầy hỏi là: Đi giúp người mà có một động cơ cá nhân thì sướng hay khổ? Đi giúp người mà hoàn toàn vì người thì tại sao lại khổ? Người ta không chào mình mà bỏ đi thì thôi. Nhưng khi mình có động cơ này, muốn được cô ấy biết ơn này, muốn được cô ấy ngưỡng mộ, mà cô ấy không biết ơn và ngưỡng mộ mình thì mình mới bắt đầu khổ.
Đấy, ở đây tất cả mọi người đã từng giúp người rồi, tất cả chúng ta chắc chắn đã từng giúp ai đấy rồi, có lúc khổ, có lúc không khổ. Chúng ta càng giúp người trong mong cầu cho bản thân mình nhiều thì càng khổ. Bởi vì không bao giờ những người bên ngoài lại đáp ứng được tất cả nhu cầu của mình, không bao giờ luôn!
Ngay cả vợ mình, có đáp ứng được nhu cầu của mình không? Con mình đáp ứng được không? Chồng mình đáp ứng được không? Vợ mình, con mình, chồng mình đều không bao giờ đáp ứng được hết tất cả yêu cầu của mình. Nên khi mình giúp người mà có mong cầu bên trong thì sớm muộn gì cũng khổ. Đấy, chỉ có cách duy nhất là gì? Đừng có mong cầu gì hết, giúp người không mong cầu gì.
Như vậy, muốn giúp người mà không có mong cầu gì thì đầu tiên, trước khi giúp phải kiểm tra, chứ đừng đợi sau khi giúp 3 ngày rồi mới kiểm tra, hiểu không? Trước khi giúp kiểm tra luôn, là: “Mình có mong cầu gì khi giúp người này không?”.
Ví dụ mình đặt câu hỏi ấy và mình nhận ra là gì? Nếu người ta không chấm chấm chấm chấm (…) thì mình sẽ khổ. Đấy, nếu người ta không biết ơn thì mình sẽ khó chịu; nếu người ta không kể chuyện mình tốt cho người khác thì mình sẽ khó chịu; nếu người ta không làm gì đó thì mình sẽ khó chịu – thì đấy là mình đang mong cầu điều đấy ở người ta.
Đấy, như vậy hãy kiểm tra ngay trước khi giúp, đừng đợi sau khi giúp. Trước khi mình giúp nhé, mình kiểm tra luôn đã. Ví dụ một cô gái nhờ đi xe, thì trước khi mình giúp, mình kiểm tra luôn là nếu đi xe xong rồi cô ấy không cảm ơn, hoặc là cô ấy không cho số điện thoại, mình có khổ không, khó chịu không? Nếu thấy có, từ từ, tập đã. Tập đã rồi vẫn chở đi như bình thường, nhưng bảo: “Em đợi anh 5 phút…”, đúng không? “…để anh tập đã”. (Các bạn cười)
Đấy, tập như thế nào bây giờ? Rất dễ thôi! Mình bỏ mong cầu ấy đi. Mình nói với chính mình là: “Ừ, mình giúp cô này xong rồi cô ấy chả cảm ơn mình, cũng chả cho số điện thoại, mình vẫn vui vẻ như thường”. Khi nào mình đạt đến cảm giác ấy rồi thì mình lại chở cô ấy đi. Thế thôi, cách tập đơn giản như vậy. Nhưng mà vấn đề của em là không phải 3 ngày sau mà là phải ngay lúc đấy, ngay lúc đấy kiểm tra luôn là mình giúp cô ấy rồi, nếu cô ấy không làm được chấm chấm chấm (…) này cho mình, thì mình khó chịu không? Nếu câu trả lời có, thì từ từ, đừng giúp vội, tập đã!
Tập gì? Tập bỏ mong cầu ấy đi. Bỏ cái mong cầu, ví dụ mình thấy là cô ấy không cảm ơn thì mình sẽ khó chịu, mình bảo: “Ừ, giúp người không cần cảm ơn”. Giúp người là niềm vui rồi. Giống như mình thả con cá xuống nước phóng sinh ấy, có cần nó quay lại cảm ơn mình đâu, mình vẫn vui mà, đúng không? Làm một điều có ý nghĩa là vui lắm rồi, bản chất việc ấy có ý nghĩa là mình đã vui rồi, mình không phải đợi ai cho mình cái gì đó để trả công hoặc đổi lại thì mình mới vui.
Ngược lại, nếu mình vẫn chờ người ta làm điều gì cho mình thì có khi mình đang không phải giúp đỡ mà là đổi chác. Tôi sẽ giúp bạn, đổi lại bạn cho tôi một sự trân trọng, bạn cho tôi một lời cảm ơn, bạn kể chuyện tốt của tôi cho mọi người nghe. Đổi lại là gì? Thế giới thấy tôi là anh hùng.
Đấy, thì như vậy là giúp người có mong cầu cá nhân. Và như thế kiểu gì cũng khổ. Bởi vì sao? Vì khi cái điều mình mong cầu không xảy ra thì mình sẽ khổ. Ví dụ thế giới không coi mình là anh hùng, lại coi mình là kẻ mê gái chẳng hạn, đúng không? Thế là thôi, mình khổ ngay.
Đấy, thế như vậy nhé, nhắc lại này: Trước khi giúp, chứ đừng đợi sau khi giúp, kiểm tra động cơ xem
- khi mình giúp cái này là mình thật sự giúp người ta vì người ta, hay giúp người ta vì mình?
- Nếu giúp người ta vì mình, thì là vì cái gì?
Cái gì không xảy ra mà mình khó chịu thì chính là mình giúp người ta vì cái đấy.
Đấy, tất nhiên là khi mình giúp người thường nó có cả 2: phần vì người ta cũng có, phần vì mình cũng có. Thì mình tập gì? Bỏ cái phần vì mình đi, thế thôi, chứ không phải không giúp nữa. Cái phần vì người ta thì vẫn có, nhưng mình bỏ cái phần vì mình đi, cái phần vì mình mới khiến mình đau khổ, thế thôi.
Đấy, chứ ngày xưa thầy cũng thế thôi, thầy giúp rất là nhiều người, không ít đâu. Ví dụ như mình kể chuyện, mình nghe khó khăn của họ, rồi cho họ lời khuyên. Thế nhưng một thời gian sau, họ không làm theo lời khuyên của mình, thế là ngày xưa ấy mình khó chịu. Như vậy thật ra mình vẫn mong cầu cái gì? Trường thử nói xem nào? Như vậy, ngày xưa, cách đây khoảng 10, 12, 13 năm, cái ông thầy này vẫn mong cầu cái gì?
Bạn Trường: Mong người ta làm theo điều mình nói ạ.
Thầy Trong Suốt: À, mình vẫn kỳ vọng rằng người ta phải nghe lời mình. Mình khuyên người ta, mình vẫn kỳ vọng người ta phải nghe lời mình. Đấy không được, mấy hôm sau gặp lại, thấy người ta chả quan tâm đến lời mình thì mình khó chịu, như vậy thật ra mình vẫn mong cầu cho mình. Mong cầu gì? Mình mong cầu là ai đó vâng lời, làm theo lời mình bảo. Đấy, như vậy trước khi giúp, bỏ cái đấy đi – Mình bảo là: “Bây giờ mình giúp người này, mình khuyên người này xong, họ về muốn làm thế nào cũng được, muốn làm theo cũng được, làm ngược lại cũng được”. Thế là hết mong cầu.
Sau khi mình chấp nhận điều ấy rồi, trước khi mình khuyên, mình chấp nhận là gì? Mình khuyên người ta thì khuyên thế thôi: “Tôi làm hết sức của tôi, khuyên những lời khuyên tốt nhất, nhưng mà sau đấy họ không làm theo thì thôi, tôi vui vẻ như thường”, thì nghĩa là mình chẳng mong cầu gì hết. Thường khi không mong cầu gì ấy, thì lại hiệu quả hơn. Đấy, vì họ thấy cái trạng thái sống của mình, mình nói những lời xuất phát từ sự không mong cầu, không bám chấp thì thường là có sức mạnh hơn. Giống như ông thầy cũng nói, cũng khuyên những lời tương tự như vậy, nhưng mà đầy bám chấp và mong cầu, đúng không?
Có 2 người khuyên em hai chuyện giống nhau, nhưng một người khuyên em mà không cần em phải làm theo họ, còn một người khuyên em với thái độ là “phải làm theo lời tôi mới được”, thì ai là người làm em thoải mái hơn? Ai?
Bạn Trường: Người mà khuyên nhưng không mong cầu ạ.
Thầy Trong Suốt: Ai là người mà em cảm thấy là trân trọng trình độ của họ hơn?
Bạn Trường: Là người khuyên mà không mong cầu.
Thầy Trong Suốt: Đúng rồi, người không mong cầu bao giờ cũng được trân trọng hơn. Nếu mình làm điều tốt mà không cầu báo đáp ấy thì trân trọng hơn, hay là làm điều tốt cầu báo đáp thì con thấy trân trọng hơn? Đúng không? Tuy rằng mình không tính toán, nhưng mình luôn có khả năng cảm nhận trạng thái của người khác trước mặt mình. Cái đấy là bản năng, mình gọi là trực giác. Khi mình gặp một người, khi mình nhìn ông này, thấy khó tính chẳng hạn, hay mới nhìn ông này, nói chuyện mấy câu thôi, đã thấy ông này đầy bám chấp rồi…
Nên là gì? Trạng thái của mình càng cao, càng giúp người được dễ hơn. Trạng thái cao là trạng thái gì? Trạng thái ít mong cầu. Mà tập cái này cũng dễ thôi, chỉ cần tạo thói quen thôi. Nghĩa là trước khi giúp hỏi: “Nếu bây giờ mình giúp xong họ không làm chấm chấm chấm (…), mình khó chịu không?” Nếu mình thấy khó chịu thì mình dừng lại một phút tập. Tập cái gì? Chấp nhận họ làm bất kỳ cái gì, mình không mong cái gì ở đấy nữa, xong mình bắt đầu giúp. Đấy là cách – Em về em tập đi! Nhưng mà nhớ là phải tập trước khi hành động.
Bạn Trường: Vâng.
Thầy Trong Suốt: Thế thôi. Cái đấy làm được không?
Bạn Trường: Chắc là được ạ.
Thầy Trong Suốt: Được rồi, ngày xưa thầy cũng giống em thôi. Trông thế này thôi, nhưng ngày xưa cũng mong cầu nhiều lắm. Nhưng tại sao mình thay đổi? Vì mình khổ. Mình giúp người mà mình mong cầu ấy, thì mình sẽ khổ. Đấy, giúp người mình cầu báo đáp thì mình khổ. Đầu tiên mình khổ đã. Thứ 2 là gì? Là hiệu quả giúp giảm đi. Tại vì mình không ở trạng thái tốt nhất để giúp họ, mình không nói những lời khách quan nhất – Không phải, mình nói những lời khoe khoang nhất, thể hiện nhất, chứ chưa chắc đã nói những lời khách quan nhất, đúng đắn nhất, hợp với tình huống nhất.
Dần dần khi mình khổ rồi mình mới thấy là: “À như vậy khi giúp người vẫn khổ, thì phải sửa”. Thế khi sửa xong thì sao? Sửa xong mình nói những lời hợp với hoàn cảnh nhất, mình không vì mình tí nào mà, nên là hoàn toàn vì họ. Mình không thể hiện cái gì cả, mình không muốn họ báo đáp lại tí nào, thì những lời nói 100% là hướng vào họ, làm tốt cho họ, còn 0% nào hướng về mình và làm tốt cho mình, nên là hiệu quả tối đa.
- Đấy là điều thứ nhất. Nghĩa là lời nói của mình trở nên trí tuệ hơn nhiều, sâu sắc hơn nhiều, vì 100% vì họ.
- Thứ 2 là gì? Trạng thái khi mình nói ra rất trong sáng, rất vị tha, nên nó ngấm vào người ta dễ hơn nhiều.
- Đấy! Thứ 3 là mình không đau, không khổ tí nào.
Vì trước khi nói mình đã chấp nhận mọi kết quả rồi: Chấp nhận họ làm theo hay không làm theo, cũng chả sao này; Chấp nhận họ nghe lời khuyên xong, làm điều trái lại 100% cũng không sao này; Chấp nhận rằng nghe lời khuyên xong, họ ra ngoài họ nói xấu mình ngay lập tức… Nghĩa là gì? Họ rời khỏi phòng mình một cái, mình chấp nhận luôn là họ nói xấu mình với tất cả thế giới, rằng: “Ông này toàn khuyên những điều vớ vẩn”, chấp nhận luôn. Khi ấy mình hoàn toàn thoải mái, mình khuyên, mình không có chờ đợi gì cả – thì đấy lại là lời khuyên tốt nhất.
Đấy, ở đây tất cả chúng ta khi đi giúp người thì hãy nhớ điều thầy vừa nói:
- Chấp nhận tất, chấp nhận việc họ không biết ơn, không cảm ơn mình;
- Chấp nhận việc họ không làm theo lời mình;
- Chấp nhận việc họ làm trái 100% lời mình nói;
- Chấp nhận là khi nghe xong họ ra ngoài và họ nói xấu mình 100%…
Khi mình chấp nhận tất cả các điều ấy rồi thì mình không còn mong cái gì nữa, lúc đấy mình nói những lời phù hợp nhất với họ. Đấy, thế thôi, cách là như vậy thôi. (Tất cả vỗ tay)
Các bài viết liên quan:
- Những câu nói lời dạy hay của thầy Trong Suốt về Giúp Đỡ
- Giúp người nhưng cần lượng sức
- Đừng Giúp Người Khác Bằng Những Điều Mình Chưa Thực Chứng
- Tự cứu mình bằng cách giúp người khác
- Làm thế nào để giúp người khác có niềm tin vào Phật Pháp?
Bạn đọc cũng tìm kiếm:
- Có nên giúp đỡ người khác không
- Tại sao phải giúp đỡ người khác
- Giúp đỡ người khác là đức tính gì
- Ý nghĩa của việc giúp đỡ người khác
- Cách giúp đỡ người khác
- Giúp đỡ người khác khi gặp khó khăn (giúp vượt qua khó khăn)
- Giúp đỡ người khác là giúp đỡ chính mình
- Giúp người khác vượt qua trầm cảm
- Giúp người khuyết tật hòa nhập cộng đồng
- Khi nào giúp người là thành ra hại mình?