KIỂM SOÁT TÂM LÀ GÌ?

Kiểm nghĩa là tra xét, lục xét, hay kiềm chế.
Soát nghĩa là tẩy sạch, lau chùi hay loại bỏ.

Tâm là gì?

Tâm gồm bốn hợp thể cấu tạo nên là thọ, tưởng, hành và thức.

Thọ là những cảm giác như vui, buồn, thương, nhớ, hay không vui, không buồn, thoải mái hay khó chịu, hoặc trung tính.
Tưởng là sự tưởng tượng, hình dung trong đầu về một đối tượng nào đó.
Sự tưởng tượng này có thể là về âm thanh, hình sắc, hương thơm, mùi vị, hay xúc chạm.
Hành là sự suy luận, sáng tạo, phán đoán, hay ra quyết định của tâm.
Thức là sự nhận thức, sự phân biệt về mọi thứ như khi thấy một bông hoa, ta biết, nhận thức được hoa này màu gì, hoa gì, tươi hay không, đẹp hay xấu….
Sự nhận thức phân biệt này chính là thức hay (thức ấm), một trong bốn yếu tố cấu thành nên tâm chúng sinh.

Vậy nếu gộp các từ lại với nhau thì “kiểm soát tâm” có nghĩa là quá trình dùng “cái biết” của tự tính để tra xét, xem coi hiện tại tâm đang như thế nào, đang ở trong tình trạng nào.
Để từ đó, ta đưa ra các quyết định hành động đúng đắn nhất.

Lấy vài ví dụ để Quý Vị dễ hiểu nhất:

Ví dụ 1:

Trong một buổi tiệc cưới, Quý Vị được mời lên phát biểu trước hai họ và quan khách.
Nhưng từ trước giờ Quý Vị không quen phát biểu nơi đám đông.

Vậy lúc ấy, các trạng thái tâm sẽ hiện khởi lên như sau :
Lo sợ, hồi hộp, bấn loạn, muốn tránh né, muốn trốn, hay muốn từ chối…

Vậy với một người tu có ” kiểm soát tâm ” là lúc ấy hãy xoay vào bên trong, nhìn vào chính mình, phải nhận diện ra các tâm run sợ ấy, xem coi mặt mũi nó là gì, phát xuất từ đâu, sao ta lại run sợ.

Tâm lúc ấy không nên phóng ta ngoài, liếc ngó lung tung rồi nhút nhát.
Mà hãy quay vào bên trong để giữ tâm, kiểm soát tâm.

Với những Bậc tu hành mà có sức định tâm lớn, vững chãi thì tâm các Vị ấy kiên cố như núi đá, những cơn gió hiu hiu của cuộc đời không hề làm núi đá lay động, tức không thể làm tâm các Ngài dao động.

Điều này thật đáng nể, và làm mục tiêu để chúng ta nên nhắm đến tu tập.

Ví dụ 2:

Một cậu trai trẻ, khi nhìn thấy một cô gái đẹp, tâm lập tức bị cái đẹp thu hút.

Lúc này nếu một người không biết kiểm soát tâm thì bị phóng theo cái đẹp, rồi mê đắm, nhìn, thích thú, ….rồi đi đến lần theo, tán tỉnh…

Ngược lại với người có tu tập, có kiểm soát tâm, ngay lúc nhìn thấy cái đẹp của cô gái, tâm chỉ dừng lại ở cái niệm đầu tiên là “biết cô gái này đẹp”, sau đó không cho khởi niệm thứ hai như say đắm, thích….v..v..

Người nào tâm lúc ấy xoay vào bên trong để phát giác ra nhanh, thì người ấy được gọi là có sức chánh niệm tốt, tỉnh thức tốt.

Thấy đẹp, biết đẹp mà tâm không dính, tách ra, như lá môn và giọt nước, như dầu dừa và nước lọc, …
không bị nhiễm, không bị lẫn vào nhau.

Người nào tu được như thế là đang ở trình độ khá cao rồi đó.
Nhưng thật không dễ tí nào.

Thôi, chúc Quý Vị kiểm soát tâm tốt.

Nam Mô Thường Tinh Tấn Bồ Tát Ma Ha Tát.

Cư sĩ Nhuận Hòa