Nghiệp là gì? Nghiệp chướng là gì? Các loại nghiệp

Nghiệp chướng là gì?

Lâu nay Quý Vị vẫn thường hay nghe nói đến từ “Nghiệp chướng”, nhưng chắc cũng còn có nhiều Vị chưa hiểu lắm.
Ở bài viết này tôi sẽ bàn về vấn đề này . Mời Quý Vị cùng tìm hiểu :

Trước tiên : Nghiệp chướng là gì?

Nghiệp là hành động tạo tác của chúng sinh (thông qua ba nơi là cái thân, cái miệng và ý nghĩ) được lặp đi lặp lại nhiều lần và trở thành thói quen.
Chướng thì có nhiều nghĩa, nay tôi xét mấy nghĩa là : Cản trở, ngăn hay che lấp.

Nay tôi chỉ xét :

Tạo nghiệp bất thiện (ác nghiệp) sinh ra chướng duyên:

Mỗi một nghiệp bất thiện khi đã lỡ tạo lập thì chúng sẽ có quả báo đi kèm theo sau đó, mà khó có thể nào tránh khỏi.

Bản thân tôi khi biết được điều này, tôi phải rất e dè, và cân nhắc rất cẩn thận trước khi tạo tác, hay ra các quyết định.

Vì nếu không cẩn thận, thì quả báo sẽ trở lại với chính mình, tuân theo đúng luật nhân quả.

Sự tạo tác ác nghiệp của con người thì muôn hình vạn trạng, sai biệt khác nhau, mà không thể kể hết.

Ví dụ:

1. Người hay tạo nghiệp nuôi chim cảnh:

Chim thì nên thả chúng tự do, cho bay về rừng núi.
Nhưng nhiều người thì thích chơi, thế là nhốt, giam chúng trong lồng để nhìn, để nhắm.
Hành động này nếu tích lũy, thì chính là đang tạo ác nghiệp nuôi chim.

Quả báo tương lai sẽ trổ là:

Nếu nặng, thì người này sẽ bị ở tù (vì lý do gì đó trong cuộc sống, sẽ bị bắt ở tù).

Nếu nhẹ hơn tí, thì môi trường sống, nơi làm việc sẽ bị gò bó.
Như 8 tiếng làm việc, vào nơi ấy ít người qua lại, không có ai nói chuyện, cứ phải ngồi cả ngày trong ấy, rồi bị tù túng.

Đây cũng là trá hình của nghiệp ở tù như nói trên.

Và khi quả nó trổ ra như thế, thì chính là Quý Vị đang bị chướng ngại, gặp cản trở rồi. Và phát sinh đau khổ.
Nên gọi là nghiệp chướng, nghiệp chướng.

Lấy một ví dụ khác:

Có một cậu thanh niên trẻ, nhà giàu, đẹp trai, thành đạt, ăn nói khéo.
Nhưng có một tính cách là mê gái, ít chung thủy với ai.

Để thoả mãn dục vọng.
Cậu ấy quen rất nhiều cô gái, cứ ăn ngủ vài tháng rồi bỏ.
Cả một quãng đời trai trẻ chỉ chìm trong nghiệp ái dục.

Khi quả báo trổ thì thế nào đây?

Nếu trổ sớm trong kiếp hiện tại thì có thể cậu sẽ bị :
Bệnh HIV, các rối loạn về tính dục, lận đận tình duyên, tâm hồn xao động, hay thẫn thờ, buồn.

Sau khi mệnh chung:

Nếu nặng có thể sẽ sinh vào địa ngục chịu đau khổ, mãn địa ngục sinh vào loài ngạ quỷ thì bị thiêu đốt bởi ngọn lửa dâm dục.

Nếu có tái sinh vào loài súc sinh thì thường sinh ra ở các loài như chim bồ câu, chim sẻ, chim uyên ương,….

Nếu có tái sinh thành người thì người này sẽ bị như sau:

1. Dễ bị mất thân nam, sinh trong thân nữ.
2. Trong thân nữ, dễ bị làm gái bán dâm.
3. Trí tuệ sẽ bị chậm, ù lì, ngu, không nhanh nhẹn.
4. Bị nghiệp cực kì lận đận trong tình duyên, trắc trở đủ bề.
5. Có thể sẽ bị rối loạn giới tính, nam không ra nam, nữ không ra nữ.
…………….

Và khi bị như thế, thì rõ ràng người này đang bị chướng rồi, sẽ đau khổ, bất an, hay cảm giác thua thiệt.

Đây gọi là nghiệp nó làm chướng ngại.
Hay gọi nghiệp chướng, nghiệp…chướng….

Khi bị rơi vào tình cảnh như thế, nếu người có tu hiểu nhân quả, sẽ tự biết mình đang bị nghiệp chướng, đang bị trả quả báo. Lúc ấy cần phải quyết liệt tu tập, để chuyển hoá nghiệp chướng.

Xem thêm:

Cách tu tập để chuyển hoá nghiệp chướng

(để chuyển hoá nghiệp chướng cho chính đời mình, để được an vui hạnh phúc).

Nam Mô Đại Từ Đại Bi Quán Thế Âm Bồ Tát.

FB: Tu học mỗi ngày –

Nghiệp là gì?

Nghiệp là hành động có dụng tâm, hành động mà không có dụng tâm thì không phải là nghiệp theo đúng nghĩa của từ này.

Ví dụ: Một người lái xe không cẩn thận cán chết người. Người đó có thể mang tội ngộ sát, phải trả tiền bồi thường và ngồi tù. Nhưng thật ra, anh ta không có tạo nghiệp sát sinh, anh ta chỉ là một cái duyên, hay là một điều kiện trong kết cuộc như vậy. Lạnh lùng mà nói, tình hình`đích thực là như thế, nếu chúng ta có một nhận thức sâu sắc về thuyết nghiệp.

Trong đời này, không có gì xảy ra một cách ngẫu nhiên hết, mọi sự việc, quá trình xảy ra đều có nhân duyên của nó. Có đủ nhân, đủ duyên và đúng thời, từ sự việc xảy ra tốt hay xấu, lành hay dữ, may mắn hay bất hạnh. Mọi sự việc xảy ra đều tương ứng với nhân duyên đã tạo ra nó từ trước. Và đây là nghiệp, chứ không phải là số mệnh.

Dẫn nghiệp và mãn nghiệp – hai loại nghiệp quan trọngnhất :

Nghiệp có nhiều loại nhưng Phật giáo thường chú ý hai loại chính là dẫn nghiệp và mãn nghiệp.

Dẫn nghiệp là nghiệp dắt chúng sanh đi vào một trong sáu cõi, trong số này có

Ba cõi thiện là cõi loài Trời, cõi loài A Tu la và cõi loài người.
Ba cõi ác là cõi súc sanh, cõi quỷ đói, và cõi địa ngục.

Mắt trần chúng ta không thấy được loài Trời và loài A tu la. Chỉ biết rằng hai loài naỳ có quyền năng và thọ mạng nhiều hơn, dài hơn loài người rấtnhiều. Mắt ta không thấy họ, nhưng không phải là họ không tồn tại. Dân giankhông biết, gọi họ bằng đủ các thứ tên như thần, tiên, quỷ.

Trong các loại chúng sanh sống ở cõi ác, có hai loại mắt người cũng không thấy được là chúng sanh trong loại quỷ đói và chúng sanh trong loài địa ngục.

Loài quỷ đói là loài chúng sanh bụng rất to, nhưng cổ họng rất bé cho nên luôn luôn bị đói.
Chúng sanh ở địa ngục thì bị khổ triền miên, khổ ở mức loài người không thể tưởngtượng nổi.
Còn súc sanh thì rất nhiều loại, không thể kể xuể được, nhưng chúng có đặc tính chung là hay cấu xé lẫn nhau, trừ một số trường hợp ngoại lệ.

Loại súc sanh quen thuộc nhất là gia súc như chó, mèo, gà, lợn, ngựa, trâu. Chúng nó sống khổ thế nào, chúng ta cũng đều biết. Nhưng có điều nhiều người không biết là nếu không sống thiện, không tu tập và sống lối sống ngu si như súc vật thì sau khi chết chúng ta có thể tái sanh vào làm súc vật. Rất có khả năng đó, chúng ta không thể xem thường.

Cho nên, ít nhất chúng ta phải biết cơ chế vận hành của nghiệp, đặc biệt là loại nghiệp gọi là dẫn nghiệp. Mục đích là dùng cơ chế vận hành của nghiệp để cuộc sống chúng ta có ý nghĩa, để cho chúng ta chủ động tạo ra những nghiệp có cường độ mạnh để cho ở đời này, cũng như ở các đời sốngsau, chúng ta không bị đọa vào các cõi ác, khổ, mà luôn tái sanh vào các cõi lành, cõi thiện, dẫn chúng ta đến mục đích cao nhất là giác ngộ và giải thoát.

Vì dẫn nghiệp quyết định hướng tái sanh, cho nên cũng có tên gọi là tái sanh nghiệp, với tiếng anh tương đương là Reproductive Kamma. Kamma là tiếng Pàli, nghĩa là nghiệp, còn tiếng Sanskrit tương đương là Karma, một từ mà sách Tây phương rất hay dùng để chỉ nghiệp.

Tái sanh nghiệp hay dẫn nghiệp là những hành động tạo nghiệp có cường độ mạnh hay thiện hoặc bất thiện, quyết định hướng tái sanh của một chúng sanh, cũng như những sự kiện chủ yếu ở đời sau của chúng sanh đó.

Sau đây tôi xin đưa vài ví dụ minh hoạ trước hết những hành động tạo nghiệp cực ác, quyết định không tránh khỏi hướng tái sanh của một chúng sanh vào một trong ba cõi ác là địa ngục, quỷ đói và súc sanh.

Đó là các hành động cố ý giết cha, mẹ, bậc thánh Alahán, làm chảy máu Phật và phá sự hoà hợp của tăng chúng. Gọi là tội ngũ nghịch, 5 trọng tội lớn. Nếu phạm một trong năm nghiệp ác nói trên, thì nhất định phải tái sanh vào cõi sống ác, khổ.

Năm trường hợp nói trên là những trường hợp cực đoan, còn nói chung sống buông thả, không giữ năm giới, không làm mười thiện thành thói quen, với tâm ác không biết sửa chữa đều có nguy cơ sanh vào một trong ba cõi ác là địa ngục, quỷ đói, và súc sanh, và dù có may mắn được tái sanh làm người thì sẽ là người sống bất hạnh như chết yểu, tật nguyền, hay ốm đau, bị người đời khinh rẻ.

Cường độ của nghiệp quyết định ở chỗ dụng tâm :

Yếu tố gì tạo ra cường độ mạnh của nghiệp, khiến cho nghiệp đó quyết định hướng tái sanh của chúng sanh đó?

Chủ yếu là dụng tâm khi tạo nghiệp. Thí dụ tạo nghiệp sát với tâm tham, tâm sân.

Trên báo từng đăng tin vụ giết người ở cửa hàng vàng Kim Sinh (Hà nội). Kẻ cướp đã giết bốn mạng người một lúc để cướp vàng, đó là ví dụ sát sanh vì lòng tham.
Hay tin một cô gái, chỉ vì ghen tức đối với người con riêng của chồng mình – một cháu bé năm tuổi – đã nhẫn tâm quẳng cháu bé đó xuống sông Hồng.

Sát sanh với tâm sân hận và ghen tức là loại nghiệp rất mạnh, có thể khiến kẻ phạm tội đọa vào cõi ác không tránh khỏi.

Đối với thiện nghiệp cũng vậy, cường độ của nghiệp thiện chủ yếu do ở chỗ dụng tâm chứ không phải do ở quy mô và hình thức của sự việc. Trong đạo Phật có câu :

Làm việc đạo với cái tâm đời, tức là tâm danh lợi, thì việc đạo biến thành việc đời ;
Làm việc đời với tâm đạo, tức là cái tâm vì lợi ích của đạo và của chúng sanh, thì việc đời cũng biến thành việc đạo.

Quan điểm trên về nghiệp giải phóng những người nghèo hèn khỏi nỗi bức xúc của mình quá nghèo hèn, quá túng thiếu, muốn làm việc thiện, muốn giúp người nhưng không biết xoay xở thế nào.

Trong kinh 42 Chương có nói tới hạnh tùy hỷ bố thí. Đó là hạnh chia xẻ niềm vui với người khác. Nếu sự chia xẻ niềm vui đó là thật lòng, không chút ganh ghét thì công đức của hạnh bố thí tùy hỷ đó cũng là vô lượng, cũng như một ngọn đuốc có thể giúp cho bao nhiêu nhà được thắp sáng, nấu chín cơm, sưởi ấm v.v. mà để bố thí tùy hỷ có cần phải có gì đâu, mà chỉ cần có tấm lòng biết chia sẻ niềm vui của người khác mà thôi.

Đại sư Trung Hoa Trí Khải, trong bài tựa cuốn “Đồng mông chỉ quán” kể trường hợp một Sadi trẻ, ở cùng chùa một vị trụ trì đã chứng quả A la hán. Vị trụ trì chùa xem tướng học trò, biết trong vòng một tuần nữa học trò mình sẽ chết bệnh không thể tránh khỏi, bèn lẳng lặng cho học trò mình về thăm nhà.

Anh học trò trên đường về nhà thấy một ổ kiến trên bờ đê đang bị một dòng nước xoáy thốc vào bờ đê, đe dọa cuốn trôi đi. Thầy Sadi trẻ động lòng thương lũ kiến đang nháo nhác, bèn nhảy xuống sông, ra sức hàn lại chỗ đê có thể bị vỡ để cứu ổ kiến. Cứu được ổ kiến, thầy Sadi về nhà.

Và sau một tuần trở lại chùa, vị A la hán thấy học trò mình trở lại chùa an toàn, khí sắc lại còn hồng hào hơn xưa, rất lấy làm lạ, hỏi cặn kẽ đầu đuôi chuyện cứu ổ kiến. Vị trụ trì kết luận là do thầy Sadi phát tâm từ bi rộng lớn, cứu ổ kiến cho nên đã chuyển nghiệp, đáng lẽ phải chết trong vòng một tuần lạivẫn sống an toàn và còn tiếp tục sống thọ trong nhiều năm nữa.

Câu chuyện trên cũng tương tự chuyện một bà già ăn mày, sống trong thời Phật, muốn cúng dường Phật một ngọn đèn mà không đủ tiền để mua dầu. Đi ăn xin, ky cóp mãi mới được một đồng. Nhưng khi đến cửa hàng thì chủ tiệm lại nói một đồng không đủ để mua dầu thắp đèn. Nhưng vì chủ tiệm cảm lòng thành của bà già cho nên vẫn bán. Cuối cùng bà già cũng có được một ngọn đèn cúng dường Phật, không phải đặt trong tịnh xá nơi Phật thuyết pháp, mà chỉ được đặt ở ngoài vườn.

Ấy thế mà sau buổi thuyết pháp của Phật, người ta đi dập tắt tất cả ngọn đèn ở trong nhà tịnh xá cũng như ngoài vườn, mọi ngọn đèn đều dập tắt dễ dàng, chỉ riêng ngọn đèn của bà già ăn mày cúng Phật thì người ta thổi mãi, dập mãi mà không làm sao tắt được, cả đến Ngài Mục Kiền Liên, học trò thần thông đệ nhất của Phật cũng bất lực.

Được hỏi về sự kiện lạ lùng này, Phật nói đó là sức mạnh lớn lao của lòng chí thành cúng dường Phật của bà già. Với tâm thành lớn như vậy, thì dù là cúng dường một ngọn đèn nhỏ, cũng đem lại cho bà ấy công đức vô lượng, khiến cho chư Thiên cũng cảm ứng, che cho ngọn đèn không bị dập tắt.

Trong lịch sử truyền đạo của đức Phật cũng không hiếmnhững chuyện minh chứng cho khả năng chuyển nghiệp của những người tuy từng phạm nhiều tội ác trong quá khứ, nhưng sau khi được gặp Phật, được nghe pháp và thành thật ăn năn hối lỗi, cải tà quy chánh, một lòng tin đạo và hành đạo, thì ngay trong đời này cũng chứng được quả Thánh. Đó là trường hợp nổi tiếng của Angulimala, vốn là một tên cướp tàn bạo ở vương quốc Kosala, trường hợp của dâm nữ Ambanali ở Vaisali, cả hai đều xuất gia theo Phật, tu hành không bao lâu đều chứng quả Thánh A La Hán.

Tóm lại dụng tâm là yếu tố quyết định tính chất và cường độ của nghiệp. Dụng tâm trong kinh tạng Pàli còn gọi là tác ý, cho nên Phật giáo định nghĩa nghiệp là tác ý. Khi đã tác ý, theo hướng thiện hay ác, tức là ta đã tạo nghiệp thiện hay ác rồi.

Người bình thường không hiểu cơ chế vận hành của nghiệp, cho nên rất hay xem thường, thậm chí ngay đối với lời nói, họ cũng nói một cách vô tâm : Lời nói bay đi, lời nói vô bằng ; không biết rằng ngay những ý nghĩ thoáng qua đầu chúng ta còn là nghiệp , huống hồ là lời nói.

Có lẽ, vì để răn dạy người ta đừng nên coi thường sự bất thiện nơi lời nói, hành động, suy nghĩ, đạo Phật có nói

có tới bốn điều bất thiện nơi lời nói là nói dối, nói ác, nói chia rẽ, và nói vô nghĩa;
còn đối với sự bất thiện nơi thân thì có ba là sát sanh, lấy của không cho và tà dâm ;
còn sự bất thiện nơi tâm cũng có ba là tham, sân, và si hay tà kiến.

Không được coi thường việc nhỏ :

Đức Phật luôn răn dạy con người không nên coi thường những nghiệp thiện hay ác dù là nhỏ, cũng như một đốm lửa nhỏ có thể đốt cháy đống rơm cao như núi, như giọt nước nhỏ mãi rồi cũng làm bình lớn đầy tràn.

Kinh Pháp Cú có các bài kệ :

“Chớ chê khinh điều thiện,
Cho rằng chưa đến mình,
Như nước nhỏ từng giọt,
Rồi bình cũng đầy tràn.
Người trí chứa đầy thiện,
Do chất chứa dần dần”

Lại viết :

“Chớ chê khinh điều ác,
Cho rằng chưa đến mình,
Như nước nhỏ từng giọt
Rồi bình cũng đầy tràn,
Người ngu chứa đầy ác,
Do chất chứa dần dần”

Lợi ích của việc tu tập tâm :

Tuy nhiên, cần chú ý là theo đạo Phật, dù là nghiệp nơi ý, nơi lời nói hay nơi thân, căn bản vẫn là ở chỗ dụng tâm, ở chỗ chúng ta tu tập tâm hàng ngày, khiến cho tâm ta trở thành thuần thiện, không nghĩ việc ác, chỉ nghĩ điều lành. Một người biết tu tập tâm như vậy, tuy rằng chưa đạt tới đích giác ngộ và giải thoát như các bậc Thánh, Phật hay A la hán, nhưng có thể nói là đã trên con đường thẳng dẫn tới đích giác ngộ và giải thoát tối hậu rồi. Hơn nữa, trên bước đường dài dẫn tới mục đích tối hậu đó, con ngườii thiện nhất định sẽ không bị đọa vào cõi ác.

Kinh Pháp Cú ví người như thế, như bàn tay không thương tích mà cầm thuốc độc vậy, không can gì hết :

Bàn tay không thương tích,
Có thể cầm thuốc độc

Người ác làm hại người hiền cũng như kẻ ngu ngược gió, mà tung bụi, bụi chỉ rơi vào mình mà không dính người :

Hại người không ác tâm
Người thanh tịnh không uế,
Tội ác đến kẻ ngu
Như ngược gió tung bụi.

Vậy nên, quyết định tính chất và cường độ của nghiệp là cái tâm của mình, là ở trong lòng mình, như thi hào Nguyễn Du đã viết : “Thiện căn bởi tại lòng ta”. Tu Phật trước hết và chủ yếu là tu tâm, không phải chỉ vì “Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài” mà vì đức Phật cũng đã từng khuyến cáo chúng ta :

Kẻ thù hại kẻ thu,
Oan gia hại oan gia,
Không bằng tâm hướng tà,
Gây ác cho tự thân.

Cộng nghiệp – Biệt nghiệp

Thế nào là Cộng nghiệp? Thế nào là Biệt nghiệp? Đây là một khái niệm rất quan trọng mà một người tu cần phải biết, vì chúng chứa đựng những tinh túy, tinh hoa rất quý giá của đạo lý Phật dạy.

Như chúng ta đã tìm hiểu Nghiệp là gì? Nói chung Nghiệp là hành động tạo tác từ thân, miệng, ý nghĩ của mỗi chúng sinh, lập đi lập lại nhiều lần và thành thói quen, gọi là nghiệp.

Vậy,

Cộng là gì? Cộng là gộp chung, gom vào.
Biệt là gì? Biệt là riêng biệt, không giống nhau.

Suy ra:

Cộng nghiệp là nghiệp tạo tác chung của các chúng sinh.
Biệt nghiệp là nghiệp riêng biệt của mỗi chúng sinh.

Chiêm nghiệm, quan sát vào trong cuộc sống của các loài. Quí Vị sẽ thấy được rằng, tất cả các loài sống cùng nhau thì đồng nghiệp (Nghĩa là có cái nghiệp giống nhau), bị chiêu cảm, cộng sinh vào một nơi cư trú.

Nhưng trong các chúng sinh cùng chung nghiệp sinh sống thì lại có cái nghiệp riêng của mỗi chúng sinh, mà ít có chúng sinh nào giống chúng sinh nào.

Ta ví dụ cho dễ hiểu :

Trong một chuyến xe đò đi về quê từ miền nam ra bắc.
Tất cả những người tạo tác chung nghiệp trong quá khứ là nghiệp sát sinh sẽ lên cùng một chuyến xe.

Có người sẽ ngồi ghế đầu, người ghế hai bên, người ghế cuối.

Khi xe ra tới miền trung thì tài xế ngủ gục nên gặp tai nạn.
Chỉ có hai người còn sống, mà bị trầy xước sơ sơ, còn lại là mất mạng hết.

Hai người này, nếu xem xét trên nhân quả thì cũng có nghiệp sát sinh nhưng gián tiếp, nhẹ hơn.
Ví như khi cả một xóm bắt heo cột lại làm thịt ăn. Hai người này không ăn, chỉ khởi ý vui thích cảnh tượng đó, rồi bỏ đi.

Những người còn lại trong xóm thì reo hò cổ vũ, rồi làm xong heo, và ăn.

Những người này khi nhân quả hội tụ, sẽ sinh về cùng nơi (gọi là cộng nghiệp nên sinh về). Để cùng đi chung chuyến xe và phải trả quả báo mất mạng.

Ở đây tôi chỉ đơn cử một ví dụ, Quí Vị có thể áp dụng quán chiếu trong tất cả chúng sinh như quán chiếu nghiệp của người phương tây, người Châu Á, người sống miền núi, người nghèo, người giàu, người thông minh, người chậm chạp,….

Rồi trong các loài như loài gà chọi, chim bồ câu, loài chó, loài rắn, heo, trâu bò, khỉ, dế mun,….v…v….
Sau khi quán chiếu Quí Vị sẽ thấy rất hay, thâm sâu, chứa rất nhiều đạo lý.

(CsNH)

Vấn đề cộng nghiệp :

Nghiệp là sức mạnh lớn, khi nó là cộng nghiệp của một số người, vì không phải là một mà là một số đông người tạo ra nó, và số đông ấy có thể là cả loài người, cả một quốc gia, dân tộc hay một vùng, một địa phương.

Cộng nghiệp của cả một dân tộc đan xen với biệt nghiệp của từng cá nhân, khiến cho cơ chế vận hành của nghiệp khá phức tạp, mà chỉ có bậc Thánh như Phật mới hiểu được tất cả ngọn ngành chi tiết.

Trong kinh Chép lời Phật :

“Với thiên nhãn thuần tịnh, vượt xa tầm nhìn loài người, Ta thấy các chúng sanh chết và tái sanh như thế nào, Ta thấy những người cao quý và kẻ nghèo hèn, kẻ xuất sắc và người bần tiện, mỗi người đều theo nghiệp của mình tạo ra mà có được thân phận hạnh phúc hay bất hạnh”.

(Chuyển dịch từ bản tiếng Anh “The Tibetan bookof living and dying” của Sogyal Rinpoche, trang 92).

Chúng ta không có được thiên nhãn thanh tịnh để cóthể được như Phật nắm bắt được tất cả cơ chế vận hành phức tạp của nghiệp, nhưng tối thiểu chúng ta cũng biết được đại khái, nhưng rất là đúng đắn, rằng : “Ở hiền gặp lành, gieo gió gặt bão”. Đó là sự minh triết của nhân dân Việt Nam mà tổ tiên, cha ông đã tin theo đạo Phật gần 20 thế kỷ nay rồi, khiến cho một thuyết quan trọng và phức tạp như thuyết nghiệp ảnh hưởng đến tâm lý của dân ta đến nỗi, mỗi lần có sự cố bất hạnh xảy ra cho một người, một gia đình hay thậm chí cả một vùng, chúng ta buột mồm nói : “Tội nghiệp!”. Đó là tội hay quả báo của nghiệp.

Nghiệp chính là quy luật nhân quả tác động trong phạm vi của nhân sinh. Đạo Phật nói quả nào nhân ấy. Một khi quả chín muồi và xảy ra thì chúng ta biết đó không phải là ngẫu nhiên mà là kết quả hợp thành của nhữngnhân duyên đã từng được tạo ra và nay chín muồi.

Nhưng đạo Phật không nói một cách máy móc : nhân nào quả ấy. Vì sao ? Vì hằng ngày chúng ta không ngừng tạo nghiệp bằng ý nghĩ, lời và thân hành động. Nghiệp này tiếp nối nghiệp kia, nghiệp sau tác động trở lại nghiệp trước v.v.

Chính vì vậy mà đạo Phật không nói số mệnh hay số phận , mà nói bất định nghiệp và chuyển nghiệp. Đó là ranh giới phân biệt giữa Phật giáo và các tôn giáo khác, kể cả với Ấn Độ giáo, khá gần gũi với Phật giáo, vì Ấn Độ giáo cũng nói nghiệp Karma.

Dẫn nghiệp hay cũng gọi là năng sanh nghiệp là chỉ những loại nghiệp có cường độ mạnh, quyết định hướng tái sanh của một chúng sanh. Thí dụ tất cả chúng ta ở đây đều là người. Chúng ta biết chắc là trong đời trước, chúng ta đã tạo ra dẫn nghiệp (hay tái sanh nghiệp) khiến chúng ta có được thân phận người, nhưng giữa chúng ta đã có bao nhiêu sai biệt như già và trẻ, khỏe và yếu, nam và nữ, đẹp và xấu, và mỗi người đều là thành viên những gia đình khác nhau với những cảnh ngộ khác nhau. Do vậy mà ngoài dẫn nghiệp quyết định thân phận là người của chúng ta, chúng ta còn tạo ra một loại nghiệp nữa, có cường độ yếu hơn dẫn nghiệp mà sách Phật gọi là mãn nghiệp (sách tiếng anh dịch là Supportive Karma), cũng có sách khác dịch là năng trì nghiệp.

Khái niệm mãn nghiệp :

Mãn nghiệp hay năng trì nghiệp giải thích vì sao cũng là một thân phận người mà có người hạnh phúc, người bất hạnh, người sang, kẻ nghèo hèn ; người thì có uy tín nói ai cũng theo, trái lại có người nói rất giỏi nhưng không ai tin ; người đẹp, kẻ xấu xí, có cô gái đẹp lại lấy phải ông chồng xấu xí, lại có anh chồng xấu xí lại được người vợ đẹp sánh Hằng Nga tái thế v.v. sao lại có những chuyện như vậy ? tất cả những chuyện sai biệt như vậy, đều là quả báo của mãn nghiệp hay là năng trì nghiệp.

Một câu hỏi đặt ra là : loại mãn nghiệp này là bất khả kháng hay có thể chuyển được? Xin trả lời, thuyết nghiệp của Phật giáo là bất định nghiệp là nghiệp có thể chuyển. Đã có bao nhiêu người sinh ra với sức khỏe rất yếu nhưng nhờ dày công luyện tập mà trở thành lực sĩ. Bác sĩ NguyễnKhắc Viện chỉ có 1/3 lá phổi mà sống đến tuổi hơn 80. Triết gia Đức nói tiếng là Kant, vốn lúc bé rất ốm yếu nhưng nhờ sinh hoạt, làm việc rất đều đặn và có giờ giấc mà sống rất thọ v.v..

Khái niệm năng tiêu nghiệp :

Trong Phật giáo có khái niệm gọi là năng tiêu nghiệp, sách Anh ngữ có khi dịch là countereactive karma hay là impeding karma. Loạinghiệp này tùy thuộc vào tình hình mà có thể là tốt hay xấu.

Có thể đưa ra những ví dụ sau đây để minh họa :

Mộtngười sinh ra có tư chất thông minh, nói theo danh từ khoa học hiện nay là có gien thông minh. Nhưng người đó lại sinh ra trong một gia đình giàu có, được cha mẹ nuông chìu cho nên không chịu học hành, chỉ suốt ngày chơi bời khiến cho tính chất thông minh bẩm sinh của mình bị thui chột đi, và cuối cùng anh ta trở thành một gã bất tài, vô dụng ở đời. Những loại nghiệp anh ta đã tạo ra đều thuộc loại năng tiêu nghiệp, xâú và tiêu cực, hủy hoại bẩm sinh tính thông minh của anh. Bẩm tính thông minh đó cũng không phải ngẫu nhiên mà chính do anh ta nuôi dưỡng, hun đúc trong một đời trước.

Còn những ví dụ minh chứng các loại năng tiêu nghiệp tích cực thì rất nhiều. Chỉ cần dẫn chứng trường hợp của bác sĩ Nguyễn Khắc Viện hay bác sĩ Nguyễn Văn Hưởng là đủ, vì ai cũng biết đều là chuyện người thật việc thật và gần gũi với mọi người.

Dẫn nghiệp có thể chuyển được không ?

Có người thắc mắc, “mãn nghiệp có cường độ yếu nên có thể chuyển được, nhưng dẫn nghiệp có thể chuyển được không ?”

Xin trả lời rằng, dẫn nghiệp cũng có thể chuyển, trong những trường hợp như sau :

Đúng là sau khi đã sanh ra làm người, có thân phận người, thì không thể chuyển được thân phận người thành một thân phận không phải người. Thí dụ như các đạo gia mơ tưởng uống thuốc trường sanh bất lão và bất tử, trở thành thần, thành tiên ngay trong cõi thế này. Tôi nghĩ rằng bàn những chuyện như thế này là vô ích, vì nếu có một người như Từ Thức chăng thì cũng chỉ là một người. Nên miễn bàn là hơn.

Nhưng đạo Phật có khái niệm “năng hủy nghiệp” để giải thích những trường hợp: tuy có người thọ mạng vẫn còn, nghiệp lực của tái sanh nghiệp vẫn còn, nhưng vì những người này trong một đời sống trước hay thậm chí trong đời sống này có tạo ra những nghiệp cực mạnh, có khả năng tiêu hủy thân phận người của họ, thì họ vẫn có thể mất thân phận người như thường.

Đó là những trường hợp chết đột tử hay bất đắc kỳ tử, như là trong các trường hợp chết vì thiên tai, chết vì tai nạn máy bay hay xe cộ. Người bìnhthường gọi đó là những trường hợp ngẫu nhiên bất hạnh, hay là số mệnh. Nhưng theo đạo Phật, đó là nghiệp, là tác động của một loại nghiệp gọi là năng hủy nghiệp, nó tiêu hủy thân phận người ngay khi người đó đang sống bình thường.

Người đó, trong một đời sống quá khứ hay thậm chí ngay cả trong đời này, đã tạo ra một loại nghiệp có cường độ mạnh, đủ sức tiêu hủy một dẫn nghiệp được tạo ra trước đó, quyết định thân phận người. Sách Phật thường ví dụ tác động của loại nghiệp này như một cơn gió thổi tắt ngọn đèn, tuy rằng ngọn đèn đó có thừa dầu và bấc.

Con người là chủ nhân của nghiệp :

Xin dẫn chứng lời của Đức Phật trong kinh “Tiểu nghiệp phân biệt” (Trung Bộ III) :

“Người là chủ nhân của nghiệp, cũng là thừa tự của nghiệp”.

Nghiệp do chính mình tạo ra và nghiệp trở lại chi phối mình. Cũng như Nguyễn Du nói rất đúng trong “Truyện Kiều”

Đã mang lấy nghiệp vào thân,
Xin đừng trách lẫn trời gần đất xa.

Chính chúng ta chứ không phải một thần linh nào khácquyết định đời sống chúng ta, và chúng ta quyết định nó bằng hoạt động hàng ngày, hàng giờ, phút trong cuộc sống. Nếu tâm chúng ta hướng thiện thì chúng ta tạo nghiệp thiện, hưởng quả báo thiện trong đời này và đời sau. Quy luật nghiệp báo là quy luật nhân quả, giản dị, không có gì khó hiểu, không cần phải mượn tới sức mạnh của thần linh hay sức mạnh mù quáng của số phận để giải thích.

Thuyết nghiệp của đạo Phật không những là khoa học và công bằng nó còn tôn vinh trách nhiệm và giá trị con người. Nó thúc đẩy con người luôn hoàn thiện mình, sống đạo đức, có lý trí và theo lẽ phải. Nó nâng cao giá trị con người chứ không hạ thấp giá trị con người. Nó khích lệ con người hành động và tiến bộ. Nó không dạy con người sống tiêu cực và yếm thế. Thuyết nghiệp của đạo Phật, nếu được lý giải đúng đắn và mọi người hiểu thấu và thực hành sẽ đem lại bao nhiêu tốt đẹp cho xã hội và đất nước chúng ta.

Quá khứ đã qua rồi, tương lai lại chưa đến, mọi người chúng ta hãy tỉnh giác và có ý thức sống trong hiện tại từng giờ, từng phút nghĩ lành, nói lành, làm thiện. Đó chính là nghiệp, là thuyết nghiệp không phải trên bình diện lý thuyết mà là trong cuộc sống, trong thực hành.

Triết gia Mỹ William James, chắc là có chịu ảnh hưởng của thuyết nghiệp của đạo Phật, đã nói câu :

“Chúng ta đang dệt đời chúng ta bằng một sợi chỉ không tháo gỡ ra được ”
(Nous tissons notre vie d’unfil qui ne se défera pas).

Câu nói của Nguyễn Du và của William James sẽ hoàn toàn đúng với tinh thần thuyết nghiệp của đạo Phật, nếu thêm đôi điều như sau :

Tuy nghiệp đã mang vào thân rồi, nhưng vẫn gỡ ra được, nếu chúng ta biết ăn năn sửa chữa lỗi lầm, từ nay tránh mọi điều ác, làm mọi điều lành, giữ tâm ý luôn luôn trong sạch, hướng thiện. Với câu của WilliamJames, chúng ta cũng thêm, chúng ta dệt đời chúng ta với sợi chỉ, không phải không tháo gỡ được, mà vẫn có thể tháo gỡ và dệt lại được.

Và theo lời khuyên của hai vị, chúng ta hãy mang trên thân mình toàn là nghiệp lành, hãy dệt đời chúng ta toàn bằng nghiệp lành, nghiệp thiện, trong mỗi ý nghĩ, lời nói và việc làm hàng ngày. Và nhất định, hạnh phúc sẽ đến với chúng ta trong cả đời này và đời sau.

* Chú thích :

Trần Nhân Tông viết : “Sách Dịch xem chơi, yêu tinh sáng, yêu hơn châu báu, kinh nhàn đọc dấu, trọng lòng rỗi, trọng nhữ hoàn kim”. Trần Nhân Tông nói là xem chơi, nghĩa là Ngài không lấy sách dịch làm chuẩn.

Nguyệt san Giác Ngộ

Bạn đọc comment:

Nguyễn Tiến Dũng đọc xong bài này thì chỉ biết nói câu duyên là do mình tạo ra , mà công nhận kì công thật, 1 bài dài đầy công phu trong các thuật ngữ

Khinh An
Làm việc đạo với cái tâm đời, tức là tâm danh lợi, thì việc đạo biến thành việc đời ; còn làm việc đời với tâm đạo, tức là cái tâm vì lợi ích của đạo và của chúng sanh, thì việc đời cũng biến thành việc đạo.

Tuna Trần Nghiệp ác là do tự mình gây ra ở kiếp trc nên kiếp này fai chuốc lấy hạn.Ng ta vẫn đi coi bói để biết năm hạn of mình.Năm nay là năm hạn of bố e. Nhà e cũng đi giải hạn và bố e cũng 2 lần bị tại nạn. E k hiểu lắm. Kiểu như ng ta sẽ trả hết nợ trong năm hạn hay fai trả hết 1 đời người?

Bình Hùng Trần “Dục tri tiền thế nhân
Kim sanh thọ giả thị
Yếu tri lai thế quả
Kim sanh tác giả thị” ( Cổ Đức)
“Muốn biết nhân đời trước, hãy xem quả đời này.
Muốn biết quả đời sau, hãy xem nhân đời này”

Huy Nguyen 1 người tâm thần vô tình giết 1 người, không ý thức được hành động của anh ta, người đó có tạo nghiệp không? có nên chịu trách nhiệm với hành động của mình không?

Tuna Trần @Huy: chính kiếp trc a ta tạo nghiệp nên kiếp này a ta fai sống trong thế giới of ng tâm thần. Mà e nghĩ những hành động mà bản thân ta k ý thức dc thì sẽ k tạo nghiệp

Thien Tran Còn nếu ta giết người trong…mơ thì có tạo nghiệp không ? Trong game thì đương nhiên là ý muốn, còn trong mơ chỉ là vô thức, tuy là nghiệp nhưng ko giống nhau ? Còn trong mơ bị giết, bị bệnh thì sao nhỉ? mình cứ mơ bị…mất xe, mất trộm hoài mà…chưa mất gì cả. Và cũng mơ thấy bị…giết nữa (nhìu lần lém!)

Huy Nguyen mơ bị giết chắc là có ma quỉ nào muốn hãm hại rồi