Hỏi đáp về Tu hành
Hỏi đáp thực hành thiền và tâm linh – Trong Suốt – Nha Trang T5/2018
Tu là khổ hay sướng?
Bạn Khải: Em là Khải, 33 tuổi, em làm ở dưới sân bay Cam Ranh. Em có xem những buổi Trà đàm Trong Suốt, em rất thích. Em muốn hỏi Thầy, người ta bảo đường tu là rất khổ. Đấy, nhưng trong cuộc sống Thầy thấy khổ rồi, xong đường tu của Thầy lại càng thêm khổ nữa, xong vượt qua điều đó, bởi vì theo như em biết thì người tu phải có bản lĩnh rất là ghê gớm. Thầy có thể chia sẻ trong quá trình Thầy đi tìm con đường, Thầy có những trở ngại, những khó khăn như thế nào được không ạ?
Thầy Trong Suốt: Rồi, được. Tình trạng hôn nhân của em như thế nào?
Bạn Khải: Dạ em chưa có vợ ạ.
Thầy Trong Suốt: Tình yêu có chưa?
Bạn Khải: Tình yêu rất là truân chuyên.
Thầy Trong Suốt: Rồi.
Tu là khổ – đúng hay sai?
Thuở trời đất nổi cơn gió bụi,
Khách má hồng nhiều nỗi truân chuyên.
(Thầy cười) Truân chuyên là đúng rồi. Đường tu thầy cũng nhiều nỗi truân chuyên lắm, nhưng thầy có một quan điểm rất khác: Tu không phải là khổ.
Tu mà khổ thì đấy là lời của những người chưa có kết quả và thứ hai là không có ham mê. Khi mình không kết quả, mình không ham mê thì mình thấy tu thật là chán, thế là khổ.
Giống như bây giờ em yêu một cô. Ví dụ hôm nay trời mưa, hai người bắt đầu chớm thích nhau đấy. “Anh ơi, hôm nay mưa, em đi làm về, anh có đến đón em được không?”. Em có thể đi xuyên mưa đến đón cô ấy không? Thế thì quá trình xuyên mưa của em khổ hay vui? Mưa dầm dề, nhưng mà một cô gái xinh đẹp và đáng yêu đang chờ mình ở phía trước.
Bạn Khải: Em chỉ thấy là em thích trời mưa cơ. Khi trời mưa nó bắn vào mình, mình cảm nhận nó…
Thầy Trong Suốt: Đúng rồi, em nói rất đúng. Cô gái ở phía trước, đúng không? Hạt mưa lại mát mẻ, bắn vào người thì khổ hay sướng? Với một số người thì quá là khổ, người ta gọi là dại gái. Đấy, nhưng một số người thì lại gì? Thấy cậu này rất sướng, đi phơi phới, hưởng cả mưa.
Như vậy khổ hay sướng, nó phụ thuộc vào ai? Vào mưa hay vào mình? Khổ hay sướng là tùy thuộc vào mình, đúng không? Không phải do tu, mình có vấn đề thì mình sẽ thấy khổ khi tu, mình thấy phơi phới thì mình thấy sướng khi tu.
Thầy tu rất sướng, thầy không thấy khổ. Tại vì thầy tu hành với một tinh thần phơi phới: “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước…” mọi người nhớ không ạ? “…Mà lòng phơi phới dậy tương lai”. Đúng như thế, không khổ tí nào luôn. Vì sao? Đây là đi tu nhưng không phải thầy lên chùa, mà tu này là tu sửa cơ mà.
Tu nghĩa là gì?
Khi mình hiểu đúng về chữ “tu” ấy, mình hiểu tu là trung tu, đại tu… trùng tu, sửa nhỏ, sửa lớn, sửa lại. Đấy, tu phải hiểu là sửa, thế nên chúng ta “đi tu” nghĩa là gì? Đi sửa mình mà thôi, sửa tâm mình. Chứ không phải là sửa nhà, sửa cửa của mình. Sửa tâm mình mà biết cách sửa thì tâm mình có sáng lên không? Sáng lên, nên rất là vui, thầy thấy tu không có khổ gì hết, tu vui.
Tu khổ dành cho những người:
- Một là, không biết cách tu;
- Hai là, cũng không có cảm hứng với tu hành.
Còn khi chúng ta đã có cảm hứng với tu hành rồi, xong chúng ta lại biết một cách phù hợp với cách sống của chúng ta nữa, thì tu rất là vui. Mình sẽ thấy mình thay đổi hằng ngày luôn. Thầy nhớ là khoảng cứ ba tháng, thầy thấy mình thay đổi một lần. Ba tháng mình quay lại nhìn, thấy: “Ôi, sao ngày xưa cách đây ba tháng mình dốt thế, bây giờ mình biết thêm điều mới.” Cách đây ba tháng, ví dụ mình rất hay ghen tỵ với người khác, kinh doanh mà, nghề kinh doanh đặc điểm chung là ghen tỵ, không muốn người khác hơn mình, muốn mình thành công, thì sau ba tháng mình nhìn lại: “Ôi! Tại sao ngày xưa mình lại ghen tỵ thế? Tại sao khổ sở thế?”.
Bây giờ mình đã giải quyết được ghen tỵ rồi, mình không còn đi so mình với ai nữa. Tại sao phải so với họ, vì so xong mình có thay đổi gì đâu? Mình thay đổi chính mình, mình so với chính mình, và như thế mình mất đi sự ghen tỵ với người khác, nhưng đồng thời mình lại có động lực thay đổi chính mình, vì mình so với mình nhiều hơn. Thế là sự ghen tỵ ngày xưa của mình trở nên một niềm cảm hứng, để mình so sánh với chính mình, mình không so sánh với đối thủ nữa, so sánh với chính mình và để thay đổi chính mình. Ngày hôm nay mình làm tốt hơn ngày hôm qua, ngày hôm nay mình sống tử tế hơn ba tháng trước. Thế là có cảm hứng trên đường đi.
Nên là đúng, thế giới tu thì ai cũng nghĩ là khổ, đấy gọi là mặc cảm của xã hội về tu hành, nhưng mà nhìn học trò thầy xem, mặt mày ai cũng rạng rỡ, nhỉ? Ăn mặc đẹp đẽ, khuôn mặt rạng rỡ, bởi vì tu hành mình thay đổi mình cơ mà, tại sao mình lại phải khổ? Khổ vì không biết cách thay đổi mình, mà mình thay đổi mãi không có kết quả gì.
Đấy, hai cái cộng vào nhau đấy: Một là không biết cách; Hai là đổi mãi không đổi nổi, không sửa nổi – thì khổ! Nhưng nếu mình biết cách sống để tu hành hợp với đời, cộng với có kết quả, thay đổi chính mình, thì sẽ vui tu. Ở đây học trò thầy ai sướng tu giơ tay nào? (Nhiều cánh tay giơ lên) Đấy, ai khổ tu giơ tay nào? Học trò thầy ai khổ tu giơ tay nào? (Không có cánh tay nào giơ lên) Thấy chưa, đấy là ví dụ đấy, sướng tu vẫn được!
=> Ai bảo/ai nói đi tu là khổ? 😀
Thế nào là Vỏ tu hành và Lõi tu hành?
Việt Nam mình không quen với sướng tu, người Việt Nam định kiến với chữ “tu”. Tu nghĩa là phải ăn chay, niệm Phật, ngồi thiền, v.v… Mình không hiểu về tu hành, mình tưởng rằng tu hình thức, nên ai cũng nghĩ tu là khổ. Khi mình hiểu về tu không phải là tu hình thức, tu là sửa, tu là tu tâm, thì mới thấy rằng: Ô! Vậy thì không cần phải lệ thuộc vào hình tướng bên ngoài, không ăn chay vẫn tu được, không niệm Phật vẫn tu được, không ngồi thiền vẫn tu được. Vì mình tu là sửa tâm mình, vì thế mình sẽ tìm một con đường hợp với cách sống của mình.
Nếu em đang ở sân bay em sẽ tập cách ở sân bay mà vẫn tu được, chứ không phải đi làm nhanh nhanh vội vội về nhà, ngồi vào trong phòng để thiền. Không phải, đấy không phải là tu. Đấy là hình tướng của tu hành, cái vỏ của tu hành.
Cái ruột của tu hành là gì? Quay vào bên trong, sửa tâm mình, đấy là lõi của tu hành. Ai làm được như vậy thì gọi là tu hành. Ai chỉ có cái vỏ bên ngoài: tụng kinh, niệm Phật; nhưng trong lòng thói quen xấu chẳng sửa được: tham thì vẫn tham, sân thì vẫn sân, si thì vẫn si, thì vẫn không gọi là tu hành. Vì có sửa được đâu!
Nên bảo thầy hãy kể kinh nghiệm khổ khi tu, thì thầy nói:
Đúng là sự tu hành của thầy không phải bằng phẳng, nhưng mà thầy không khổ, không thấy khổ tí nào cả! Cả một quãng đường tu là một quãng đường hạnh phúc, và nhìn lại mình cảm thấy rất hạnh phúc. Nó đem cho mình sự an lạc bên trong, sửa đổi tất cả những tính xấu gây ra khổ sở của mình, và thêm nữa nó còn cho mình khả năng giúp người khác hết khổ. Vậy thì có gì khổ đâu? Đấy, nên nếu ai bảo tu là khổ thì em có thể nói với họ là không: “Ai bảo đi tu là khổ? Không! Đi tu sướng lắm chứ”. Đấy, có thể như vậy, đúng không?
Cách tu nào sướng nhất?
Được rồi, còn cụ thể tu thế nào để sướng, thì em phải nhớ thế này:
- Cách tu nào sướng nhất là cách tu mà hợp với cách sống của mình nhất.
- Cách tu mà trái cách sống mình nhất là cách tu khổ nhất.
Đấy, ví dụ mình thuộc loại người thích hoạt động, bắt mình khoanh chân ngồi một ngày hai tiếng, thì nó trái với cách sống mình nhất, nên là cách tu khổ nhất, đúng chưa?
Mình là người thích ăn ngon, mặc đẹp lại bắt mình phải không ăn, không mặc, cũng khó nhỉ? Ăn, mặc chứ đúng không? Không ăn ngon, không mặc đẹp thì mình khổ. Vậy các bạn ở đây, ai muốn sướng tu, thì hãy tìm cách tu mà nó tận dụng luôn được cách sống của mình để tu, tận dụng luôn hoàn cảnh sống của mình để tu.
Ví dụ, con đường Trong Suốt, mà thầy sáng chế ra, nó là con đường sướng tu. Tại vì nó không đòi hỏi mọi người phải phá cuộc sống thông thường của mình. Hãy sống cuộc sống bình thường đi, đang sống thế nào cứ sống thế, nhưng tận dụng cơ hội để sửa mình.
Ví dụ nhé, mình có một ông sếp rất khó tính, thì không phải bỏ việc. Mình tận dụng cái gì? Mình tận dụng sự chán nản khi mình gặp ông sếp đấy, mình tu. Mình có bà vợ rất hay bắt nạt chồng, thì việc của mình không phải bỏ bà vợ, mình tận dụng nỗi sợ mỗi lần đối diện với vợ, để tu.
Mình sợ cái gì, thì mình phải đối diện với cái đấy. Đối diện nó chỉ để hiểu nó, mình không đối diện thì sao hiểu được?
- Hiểu rõ bản chất của nỗi sợ thì sẽ hết sợ.
- Hiểu rõ bản chất của bà vợ thì hết sợ.
- Hiểu rõ bản chất của yêu đương thì hết sợ yêu đương.
Nên quan điểm của thầy là cứ sống bình thường, đối diện với những chuyện làm cho mình khổ sở, khó chịu, hiểu rõ bản chất, thế là hết khổ. Đồng thời mình lại còn có khả năng giúp những người trong hoàn cảnh giống mình. Giống hoa sen, ở đây có một đầm sen rất là đẹp, đúng không? Nhưng hoa sen nó mọc lên ở đâu?
Mọi người: Bùn lầy.
Thầy Trong Suốt: Ừ! Bùn. Bùn lầy mới có hoa sen, chứ không có bùn lấy đâu hoa sen? Loại bùn xấu không nở hoa sen được luôn! Loại bùn mà nở được hoa sen là bùn tốt, đúng không? Nên việc của hoa sen là gì? Nó tỏa hương thơm cho cái gì? Cho chính bãi bùn lầy mà nó mọc lên.
Chúng ta cũng thế thôi, chỗ nào làm chúng ta vươn lên được là chỗ tốt, đúng không? Loại bùn nào mà đủ làm hoa sen vươn lên là bùn tốt. Cái hoàn cảnh nào làm chúng ta thay đổi được, tu tập được, đấy là hoàn cảnh tốt, cho dù bên ngoài có thế nào đi nữa. Và sau khi chúng ta tu hành có kết quả rồi, tiến bộ rồi, chúng ta lại tỏa hương lại chính chỗ mà chúng ta đang ở, tốt chung cho tất cả mọi người. Đấy là quan điểm tu của thầy.
Vì thế nên hoa sen thì không sợ bùn, cũng không tránh bùn, mà hoa sen làm gì? Tận dụng bùn! (Thầy cười) Cách tu hành trong đời cũng thế, nên giống bông hoa sen, chúng ta không sợ, chẳng tránh mà chúng ta lại tận dụng bùn, để nuôi chúng ta lớn, xong tỏa hương thơm lại cho thơm cả đầm lầy. Đấy, nếu em làm được như vậy thì em sẽ thấy sướng tu, chứ không khổ tu.
Thế nào là cách tu sâu sắc nhất?
Bạn Khải: Như nãy thầy nói, khi mình hiểu bản chất của vấn đề là mình hết khổ, như thế mình có lẽ hướng đến sự “Chân” – chân là chân chính, chân là chân thật. Đấy, thì bây giờ cái gì mình cũng hướng đến từ “Chân” là đầu tiên, đúng không ạ?
Thầy Trong Suốt:
Đúng rồi. Mình đi tìm sự thật. Chúng ta có 2 cách nói về tu.
- Cách một, nói dân dã: Tu là sửa – chúng ta đi sửa mình, sửa tâm mình.
- Cách nói thứ hai, sâu sắc hơn: Tu là đi tìm sự thật – “chân” đấy.
Điều làm chúng ta khổ là vì chúng ta không biết sự thật, cái mà vô thường thì chúng ta lại nghĩ là thường.
Ví dụ, tình cảm là thường hay vô thường ạ? Tình cảm của một chàng trai, cô gái dành cho mình là vô thường hay thường?
Mọi người: Vô thường.
Thầy Trong Suốt: Vô thường. Thế khi nó mất thì nó là bình thường hay bất thường?
Mọi người: Bình thường.
Thầy Trong Suốt: Thì lẽ ra chúng ta phải thấy khi nó mất là nó bình thường, đúng không? Vì nó vô thường, nó luôn biến đổi thì hôm nay nó nhiều, ngày mai nó ít, rồi ngày kia nó mất. Chúng ta không hiểu lẽ vô thường đấy, nên mỗi lần cô ấy giận mình thì mình đã buồn rồi, hoặc cô ấy bỏ mình thì sao?
Một bạn: Đau khổ.
Thầy Trong Suốt: Đau lòng luôn. Vì chúng ta không hiểu được vô thường. Như vậy tu là tìm về sự thật. Khi hiểu được sự thật rồi thì chúng ta không còn bị lừa bởi sự giả nữa. Khi chúng ta không bị lừa sự giả nữa, chúng ta hạnh phúc. Đấy, có một cách hiểu khác về tu. Ở đây có một số người, nếu đi tìm tu hành ấy, có thể chọn một cách là tôi đi tìm sự thật. Thầy nói về thoát khổ, nhưng tôi hiểu rằng chỉ thoát khổ được khi hiểu sự thật mà thôi. Nên là tôi sẽ đi vào con đường để hiểu sự thật, hiểu được sự thật rồi thì hết khổ.
Ở đây nếu ai có duyên với tu hành thì sẽ khao khát tìm sự thật, và nếu mình đã khao khát thì đâu đó có cánh cửa mở ra cho mình. Đấy, bạn ấy hỏi ngày xưa thầy đi tu thế nào? Thầy tu cũng thế thôi, lúc đầu mình tu vì mình khổ, nhưng lúc sau không phải. Lúc sau mình thấy rõ mình khổ vì mình dốt, thì mình tu để hết dốt.
Bạn Khải: Vô minh.
Thầy Trong Suốt: Vô minh đấy! Đúng rồi, em nói rất chính xác. Mình khổ vì mình vô minh, thì mình tu để hết vô minh. Vô là không, minh là ánh sáng. Vô minh là không có ánh sáng. Vậy làm thế nào để hết việc không-có-ánh-sáng? Bật đèn lên thôi, đúng không? Chúng ta tự soi đèn cho mình thôi, tìm cho mình một ánh sáng trí tuệ, chiếu vào những vấn đề của chính mình, thế thôi.
Thầy đã làm việc đấy rồi và thầy chia sẻ cách dành cho những người khác. Bây giờ thầy không còn thấy khổ gì nữa, bây giờ thầy gọi là không thể khổ được nữa. Chứ còn không phải hoàn cảnh của mình là sướng.
- Hôm nay mình đang thành công, thành đạt, đùng cái phá sản, thì mình vẫn vui vẻ như lúc chưa phá sản.
- Hôm nay mình đang có vợ đẹp, con khôn, đùng cái vợ bỏ thì mình vẫn thấy vui vẻ như trước khi vợ bỏ.
Đấy, thực sự trạng thái sống của thầy như vậy. Vì thế thầy có thể chia sẻ với mọi người được.
Và nếu các bạn cố gắng thực hành đúng cách, thì mình cũng đến cùng một chỗ đấy – trạng thái hạnh phúc vô điều kiện mà không đau khổ. Còn nếu chúng ta không tu – không sửa, thì chúng ta sẽ có một loại hạnh phúc có điều kiện.
Nếu cái này … xảy ra thì tôi hạnh phúc, ví dụ
- nếu công việc tôi vẫn ổn định thì tôi hạnh phúc,
- nếu công việc của tôi bất ổn, mất việc thì tôi đau khổ.
Đấy,
- nếu chồng vẫn yêu, tử tế với tôi thì tôi hạnh phúc,
- nếu chồng đối xử tệ với tôi thì tôi khổ.
Đấy là hạnh phúc có điều kiện, hạnh phúc bị lệ thuộc vào đối tượng bên ngoài.
Đấy là hạnh phúc trong đau khổ, trong việc sẵn sàng đau khổ.
Hạnh phúc đấy trông thế thôi, rất là mong manh.
Chúng ta ở đây chắc ai cũng có một vài hạnh phúc kiểu đấy, hạnh phúc rất là mong manh. Tại vì hoàn cảnh bên ngoài mất là mất hạnh phúc ngay. Còn hạnh phúc mà thầy đang nói – tu hành mang lại hạnh phúc không đi kèm với đau khổ, gọi là hạnh phúc vô điều kiện.
Nếu ai muốn tìm hạnh phúc vô điều kiện, thì đúng là đi tìm tu hành là chuẩn rồi. Vì tìm ở đời không ra, ở đời chỉ có hạnh phúc có điều kiện mà thôi.
- Nếu tôi có nhà thì tôi sướng, còn mất nhà tôi khổ.
- Có việc tốt thì tôi sướng, mất việc tôi khổ.
- Chồng yêu thì sướng, chồng không yêu thì khổ. .
- Thân thể khỏe thì sướng, thân thể bệnh thì khổ.
Thì đấy gọi là những hạnh phúc có điều kiện, mà bởi vì nó có điều kiện, nên khi mất điều kiện thì sao?
Pháp Nguyên: Mất luôn.
Thầy Trong Suốt: Ừ, tôi sẽ khổ thôi. Đấy, còn bất kỳ ai ở đây nếu quan tâm có thể tìm đến một loại hạnh phúc gọi là vô điều kiện, hạnh phúc mà điều kiện mất vẫn chẳng ảnh hưởng gì, như cũ. Đấy là hạnh phúc thực sự.
Bạn Khải: Có mấy người được như thế đâu Thầy?
Thầy Trong Suốt: Ừ, nhưng rất nhiều người đã được rồi, không phải ai cũng đạt được, nhưng trong lịch sử rất nhiều người đạt được. Vậy thì chúng ta thử, đúng không?
Bạn Khải: Không bị chi phối bởi nỗi khổ tam giới.
Thầy Trong Suốt: Không bị chi phối bởi bất kỳ cái gì hết, hạnh phúc vô điều kiện. Đấy, nếu người nào trong số chúng ta gọi là có số mệnh tu hành ấy, thì nghe lời thầy nói sướng ngay. “Ôi! Hay quá! Phải đi tu thôi”. Tìm ngay thầy và con đường để tu. Còn nếu chúng ta chưa có số mệnh đấy thì chúng ta nghe thầy nói là: “Ừ, ông ấy kể mấy chuyện trong truyền thuyết ấy mà”.
Tùy thôi, tùy duyên của mỗi người, còn thầy nói không phải từ truyền thuyết ra, thầy nói từ kinh nghiệm sống cá nhân ra. Tất cả những điều trong Trà đàm, hay là trong những cái gì mà thầy chia sẻ, bao giờ thầy cũng chỉ chia sẻ khi mình có kinh nghiệm, cái gì mình không có kinh nghiệm mình sẽ không chia sẻ.
Đấy là nguyên tắc đi chia sẻ với mọi người. Mình sẽ không chia sẻ những thứ mình chưa có kinh nghiệm, và mình sẽ chia sẻ những thứ mình đã kinh nghiệm rồi. Cái đấy không phải trong truyền thuyết. Cái đấy là thực tế, nó là sự thật. Mình đang sống như vậy. Đấy, còn ai quan tâm thì sẽ hỏi thêm.