Tịch cốc và 8 chặng đường trai tịnh ẩm thực

Tịch cốc là chế độ ẩm thực của Đạo Gia từ thuở xa xưa. Các hành giả tu tập Đạo Gia khí công dưỡng sinh cần thực hiện các bài tập công phu rèn luyện cả thân thể lẫn tâm trí. Ẩm thực là một trong các phương thức công phu ấy.

Ăn chay mà chúng ta hay dùng xuất phát từ chữ Trai “齋” trong tiếng Hán, có nghĩa là trong sạch, ngăn tham dục, bữa ăn chay.

Đối với việc ăn uống dưỡng sinh, có các giai đoạn rèn luyện thân tâm như sau:

1./ Kì Trai

Là chế độ ăn uống mà mỗi tháng sẽ ăn chay một số ngày nhất định để tập cho thân tâm dần thanh tịnh và mở lòng từ bi yêu thương đến muôn loài.
Có thể sử dụng tất cả các thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật.
Trai kì thường có là 4-6-10-15-20 ngày mỗi tháng.

2./ Thường Trai

Là chế độ ăn uống mà người thực hiện thường ăn chay xuyên suốt tháng. Thỉnh thoảng có thể dính vào một vài buổi ăn có liên quan đến nguồn gốc từ động vật bao gồm thịt, cá, trứng không trống, sữa động vật, mật ong, tổ yến, cà phê chồn… hay những món ăn tuy là thực vật nhưng có liên quan đến động vật hoặc việc khai thác thực phẩm ấy gây đau đớn, khổ sở cho động vật.
Việc ăn chay xuyên suốt tháng nhưng chưa thuần khiết, còn dính một số món được liệt kê bên trên thì không được xem là ăn Trai Tịnh mà chỉ xem là ăn kiêng.

3./ Trường Trai

Là chế độ ăn uống chỉ sử dụng các thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật. Hoàn toàn không liên quan đến động vật.

4./ Tịch Cốc Trai

Là chế độ ăn không ăn ngũ cốc, không ăn hạt có thể nảy mầm, không dùng các thực phẩm được chế biến hay chiết xuất từ ngũ cốc.

Có thể dùng rau, củ và trái cây. Khi ăn tách phần hạt ra và rải vào đất. Hạn chế tối đa việc vứt bỏ hạt vào rác.
Đây là chế độ ăn uống giúp hành giả mở lòng yêu thương đến muôn loài nhiều hơn, trân trọng từng sinh mạng nhỏ bé của các loài thảo mộc chứ không chỉ riêng các loài động vật.

Khi dùng rau thì chỉ cắt một phần ngọn của cây, dùng lá cây mà không bứng luôn phần gốc, hoặc cắt quá sát gốc để cây không tiếp tục sống được, không gây sát sinh đối với cây.
Không dùng các loại củ đã nảy mầm.

Việc dùng củ cũng có phần dính sát nghiệp nhưng tạm chấp nhận để cung cấp dinh dưỡng cho nhu cầu sống của cơ thể.

+ Ăn uống đủ dưỡng chất

Khi thực hiện chế độ ăn này cần lắng nghe, quán sát cơ thể thường xuyên, thiếu gì, cần gì, thèm gì thì cung cấp cho cơ thể để giữ điều hòa, cân bằng và đủ chất. Ở khía cạnh dưỡng sinh thì cơ thể khỏe mạnh khi ngũ hành âm dương được cân bằng nên chúng ta cần ăn đầy đủ các loại vị và màu sắc tượng trưng đủ ngũ hành trong thực đơn mỗi ngày.

* Về màu sắc thì dùng đủ các loại thực phẩm có phần vỏ hoặc cơm có màu xanh, đỏ, tím, vàng, cam, trắng, đen.

* Về tính vị thì dùng đủ các loại thực phẩm có vị ngọt, mặn, chua, cay, đắng, chát.

* Các loại thực phẩm nên và không nên dùng, không dùng, không khuyến khích:

– Nên dùng khoai lang (vàng, trắng, tím), khoai tây, củ năng, khoai mì, bột khoai mì, bột sắn, bột sắn dây, củ sắn.

– Nên dùng xoài, cam, chanh, tắc, bưởi, mãng cầu, lê, táo, nho.

– Nên uống một ly nước chanh có pha một chút muối, hoặc thêm chút đường thốt nốt tùy ý vào buổi sáng trước khi ăn để thanh lọc cơ thể.

– Nên uống các loại nước ép trái cây thường xuyên.

– Nên uống các loại trà xanh, trà đen, trà thảo dược tùy thích chỉ cần không có thành phần là hạt mầm thì được.

– Nên dùng vỏ quế, lá bạc hà, hành lá, ngò và một số rau mùi khác để thay thế cho tiêu, tỏi.

– Nếu có ăn dâu tây thì cần gọt phần hạt dâu bên ngoài ra chỉ dùng phần cơm của trái dâu, hơi cực nên mình cũng khuyên không dùng.
Không dùng bột nêm, hạt nêm, mì chính.

– Có thể dùng các loại nấm có tuổi thọ ngắn ngày như nấm đông cô, nấm hương, nấm rơm, nấm mèo, nấm mối, nấm bào ngư, nấm kim châm, nấm mỡ, nấm linh chi loại trồng thu hoạch ngắn ngày. Vì thọ mạng của nấm rất ngắn, có khi chỉ 1-2 ngày nên sát nghiệp với các cây nấm này không quá nặng nề, tạm dùng được.

– Không nên dùng đường mía công nghiệp, nên dùng đường mía, đường từ củ cải hay thốt nốt tự nấu theo phương thức cổ truyền.
Có thể lấy vị ngọt từ cỏ ngọt, vỏ của La Hán Quả, vỏ quế.

– Không nên ăn chuối, thanh long.

– Không nên dùng tỏi, hành tím và hành tây vì thường có mầm sống rất nhanh mọc mầm ở các loại củ này.

– Không dùng dầu chiết xuất từ các loại hạt đậu như dầu đậu nành, dầu mè, dầu phộng hoặc dầu ô liu (vì dầu này được ép từ quả o liu trong quả có chứa hạt), dầu cọ (vì sản phẩm này thường đem lại nhiều mối nguy hại đến môi trường cũng như sức khỏe con người).

– Dầu dừa được nấu từ cơm dừa của quả dừa chín già. Các quả này cũng thường xuyên có mầm cây dừa. Nên đối với dầu dừa là không khuyến khích dùng, có thể dùng ít cũng tạm chấp nhân nếu quá cần thiết dùng đến dầu ăn.

– Không dùng các loại nấm linh chi cổ thụ vì những cây nấm này có thọ mạng rất dài, việc ăn nấm cũng là một loại sát nghiệp nên tránh.
Có thể dùng các loại rong biển xanh chuyên dùng nấu canh, rong biển chân vịt để làm gỏi và nấu rau câu.

– Không dùng chao làm từ đậu nành

– Không dùng tương hột, mắm đậu, mắm uốc chay, nước mắm chay làm từ đậu nành.

– Không dùng rượu nấu từ gạo nếp.

– Không nên dùng các thực phẩm đã lên men như rượu trái cây hoặc chao củ môn.

– Thực phẩm đã có mùi, có màu bị tái sạm không tươi thì không nên dùng.

– Không nên dùng rong biển nấu canh loại nâu đen và quá mềm vì thường là hàng không chất lượng, hoặc đã qua chiết xuất chỉ còn xác ít hương vị nên sẽ bị tẩm màu, mùi.

– Không nên dùng rong biển chế biến sẵn có gia vị được cắt lát để cuốn sushi vì thường là có dính chất bảo quản lẫn nguồn không an toàn, có dính đến dầu, hoặc chiết xuất từ cá, tôm.

– Không nên dùng các loại trà lá cây trà cổ thụ vì hiện nay hầu hết là khai thác đến kiệt quệ, gây hại đến cây trà cổ thụ nặng nề không phục hồi được, làm cây chết.

+ Cách chế biến món ăn của chế độ dinh dưỡng này thường là hấp, luộc, nấu canh, nấu chè, nướng (không khuyến khích). Chúng ta hầu như không dùng phương thức chiên hay rán với dầu vì không khuyến khích dùng dầu dừa.

+ Có thể ăn nhẹ vừa đủ no, bất kì lúc nào đói thì dùng đồ ăn thức uống tùy ý để qua cơn đói.

5./ Quả Vật Trai

Là chế độ ăn uống dùng các loại trái cây, các hạt của trái ấy thường được rải xuống đất trồng cho lên cây.
Có thể dùng rau được cắt lá cẩn thận không gây chết cây.
Hầu như chỉ dùng đồ tươi, không qua chế biến nấu nướng nữa.
Không dùng củ.

6./ Dã Thái Trai

Là chế độ ăn uống chỉ dùng lá cây, rau, được cắt lá thận trọng giữ cây sinh sống bình thường hầu như không tổn hại đến cây.
Không dùng củ và trái cây.

7./ Tịnh Thủy Trai

Chỉ dùng nước uống, hấp thu năng lượng qua việc uống nước và hít thở không khí trong lành mà nuôi sống thân.
Không ăn bất kì thứ gì khác ngoài việc uống nước.

8./ Hấp Khí Trai

Là cảnh giới cao nhất của hành giả Đạo Gia khí công dưỡng sinh.
Chỉ hít thở, hấp thu năng lượng qua hơi thở của không khí thanh khiết, thường là sáng sớm tờ mờ hơi sương sẽ công phu.
Thời gian công phu độ khoảng từ 4h sáng đến 7h sáng.
………

Chia sẻ kinh nghiệm bản thân

Trước đây mình đã từng thực hiện đầy đủ cả 8 giai đoạn này và sức khỏe rất ổn định, hoàn toàn không có bất kì bệnh tật gì. Sau này, do môi trường sống bị ô nhiễm, việc hấp thu năng lượng từ không khí là rất khó và hầu như là thiếu, không đủ dưỡng chất.

Khi hít vào không khí ô nhiễm, bản thân phải công phu giải độc ra khỏi cơ thể rất mất thời gian.
Thêm một phần do mình làm hệ thống hàng quán chay khá nhiều nên ăn uống dần trở lại ở mức 3, có khi vướng vào mức 2 do ăn trúng vài món bất tịnh có nguồn gốc động vật thì mệt mỏi và trúng độc rất nặng. Dạo gần đây, cơ thể phản ứng đào thải cả với thực phẩm an toàn, sạch có nguồn gốc là ngũ cốc cho nên mình quyết định trở lại chế độ Tịch Cốc Trai.

Ngoài việc ăn uống tự nhiên, nhẹ nhàng thanh đạm thì chúng ta cần lưu ý cách thức chế biến giữ độ tươi xanh, tránh việc nấu quá chín thức ăn, tránh việc để thức ăn vào tủ lại rồi hâm nóng lại ăn nhất là qua đêm thì rất không nên.

Nên lựa chọn nguồn nguyên liệu an toàn, sạch.

Thiểu dục tri túc là ăn ít mà lại no đủ, ít ham muốn, tiết chế thân tâm thì tự nhiên an lạc vậy.

Việc ăn uống này làm cơ thể lẫn tinh thần rất nhẹ, linh hoạt năng động. Nên cực kì tốt cho người làm việc trí não, văn phòng.

Người lao động tay chân thì cần công phu tập luyện khí công hít thở điều hòa khí huyết thường xuyên vẫn theo chế độ này được.

Các sinh hoạt giao tế bình thường luôn giữ vui tươi hòa nhã, nhẹ nhàng. Ít lời nhiều ý, không nói hay làm việc thừa những điều không ích lợi cho bản thân hay người xung quanh.

Thường xuyên quán chiếu thân tâm của mình để lắng nghe thân tâm cần gì, nên làm gì.

Mình thường làm phép quán tâm mỗi 2 tiếng một lần, đặt cho mình các câu hỏi như mình có đang sống đúng với lương tâm mình hay không, đúng với lý tưởng mình đặt ra hay không, 2 giờ trôi qua mình có làm được điều chi hữu ích cho bản thân và xung quanh hay không.

Mỗi ngày mình thường ngồi điều tức hơi thở từ 1 lần đến 4 lần, mỗi lần khoảng 5 – 20 phút, thỉnh thoảng lâu hơn. Có khi thì lúc ngồi điều tức quán tâm mình sẽ tụng kinh để nhắc nhở, giữ mình noi theo các tấm gương đạo đức của chư vị tiền nhân.

Xoa bóp ấn huyệt cột sống, lòng bàn tay và phần mặt thường xuyên để giúp điều hòa kinh mạch thật tốt.

Tuy mình thuộc dạng ngủ ít, đã xuyên suốt khoảng 20 năm nay, mỗi ngày ngủ chừng 2-6 giờ, mà thường xuyên là 2-3 giờ. Giờ ngủ thường là 8h-11h, nhưng cơ thể luôn khỏe mạnh, mắt không thâm quầng, chỉ bị trúng độc gây bệnh khi ăn trúng đồ bất tịnh hay hóa chất bảo quản độc hại.

Công việc mỗi ngày của mình thường là viết và biên tâm sách về tâm linh, sức khỏe, tự sao và chế biến các món trà thảo dược. Chăm sóc mấy bầy chim, chuột, cá, chó. Gặp gỡ chia sẻ, tư vấn trực tiếp hoặc online các vấn đề liên quan đến việc làm sao để có được cuộc sống an lành, lạc quan, hạnh phúc. Những việc như thế thực sự rất mệt mỏi thân tâm do tiếp xúc nhiều ca rất mỏi não… dù vậy mình vẫn dành được chút thời gian nghỉ ngơi, tự nấu tự dùng các món đơn giản và tự thấy mình an lạc, hạnh phúc với hiện tại.

Ban đầu tập ăn uống theo chế độ này sẽ gặp khó khăn vì không dùng ngũ cốc và các loại tinh bột từ ngũ cốc là bỏ các món bánh ra khỏi thực đơn, không dùng cơm, không dùng bánh mì nữa. Thực sự không dễ, nhưng tập thì sẽ quen.

Mấu chốt của chế độ này là quan tâm, nghĩ về sự sống của thảo mộc. Tâm tình muốn sống của thảo mộc, từ đó yêu thương trân trọng sinh mạng nên sẽ tự nhiên không thể dùng hạt hay gây tổn hại đến mầm sống.

Lợi ích dễ nhận thấy nhất là giúp cơ thể hồi phục, tự điều trị các chứng rối loạn của cơ thể gây nên bệnh tật. Da dẻ hồng hào tươi trẻ, giúp chống lão hóa, tiêu trừ các nếp nhăn trên người.
Thực hành chế độ này quen rồi sẽ có thể đào luyện thân tâm tinh tấn lên thêm ở các chế độ ẩm thực tinh khiết, thanh nhẹ hơn.

Bạn đang ở chặng nào rồi? ^^

……….

Ảnh từ @ Trà Duyên
https://www.facebook.com/traduyenquan