Tâm trí hoạt động thế nào?

Tâm trí không thể hoạt động mà không có các đối tượng. Bạn hãy thử bất cứ ý nghĩ nào, ví dụ: “Trời đẹp quá!” – đối tượng đây chính là “trời”, hay một đối tượng bạn hay sử dụng nhiều nhất: “Tôi đang lướt Facebook”, đối tượng đây là “tôi” và “Facebook”…

Ngay cả những ý nghĩ không có chủ ngữ như “vui quá” hay “buồn quá” thì cũng ngầm định một đối tượng là “tôi” đang trải nghiệm những vui buồn đó.

Cách hoạt động của suy nghĩ là như vậy, luôn đi kèm với các đối tượng dùng cho quá trình suy nghĩ.

Các giác quan khác thì không cần phải như thế, khi nhìn bạn có thể nhìn vào toàn bộ hình ảnh mà không cần nhìn một đối tượng nào, khi nghe bạn có thể nghe tất cả âm thanh mà không đối tượng hóa… Thực ra việc đối tượng hóa chỉ xảy ra trong tâm trí, khi tâm trí hoạt động nó chia tách những gì tri giác được ra thành các đối tượng để sử dụng các đối tượng đó cho những suy nghĩ của mình.

Khi nhìn vào căn phòng, mắt chỉ ghi nhận toàn bộ các hình ảnh một cách tổng thể, sau đó suy nghĩ dựa vào những kinh nghiệm của mình cắt cái tổng thể đó ra làm nhiều phần:

cục màu nâu này hình chữ nhật là một đối tượng,
cục màu trắng hình tròn này là một đối tượng khác…

Mỗi loài do nghiệp lực khác nhau có các xu hướng tâm trí khác nhau, vì thế nên một con ong mắt vàng nhìn toàn bộ căn phòng thành màu vàng sẽ chia tách căn phòng theo một cách khác, hay một con muỗi chỉ cảm ứng được nhiệt độ sẽ chi tách căn phòng thành các đối tượng khác với con người.

Nhưng chưa dừng lại ở đấy, sau khi chia tách thế giới thành các đối tượng, tâm trí tiếp tục quá trình gắn tên cho chúng. Đây là cái bàn (cục màu nâu này hình chữ nhật), đây là cái ghế (cục màu trắng hình tròn)…

Lý do của việc đối tượng hóa và gắn tên này là gì?

Nó dùng cho quá trình suy nghĩ, tâm trí sử dụng các đối tượng và khái niệm để nắm bắt, suy luận về thế giới. Tâm trí không thể hiểu về cái bàn nếu không đối tượng hóa “Đây là cái bàn.” rồi phân tích về đối tượng “cái bàn” này trong các suy nghĩ tiếp theo “Cái bàn này to hay nhỏ?”, “nó đến từ đâu? Của ai?”, “Mình nên dùng nó làm việc gì?” v.v… Tâm trí luôn muốn nắm bắt, phân tích, tư duy. Vì thế việc đầu tiên nó cần làm là chia cắt thể giới ra làm các đối tượng, không có các đối tượng nó sẽ không thể làm gì.

Toàn bộ quá trình này sẽ không có vấn đề gì, nếu như tâm trí không mắc một sai lầm quan trọng: tin rằng cách phân chia và gán tên của mình phản ánh sự thật, các đối tượng của mình là có thật!

Rõ ràng quá trình đối tượng hóa này chỉ là cách phân chia của mỗi loại tâm trí khác nhau, như

trẻ con nhìn vào căn phòng sẽ phân chia theo cách của trẻ con,
người già sẽ chia theo cách người già,
con chó sẽ chia theo cách con chó…

Tâm trí tin rằng việc chia các đối tượng là đúng với sự thật, nên các đối tượng là có thật chứ không phải do tâm trí chia ra, nên chúng có sự tồn tại riêng biệt để mà nắm bắt được. Tin rằng thực sự có các đối tượng riêng biệt, đó là vấn đề thứ nhất.

Vấn đề thứ hai của tâm trí là tin vào quá trình gắn tên, hay quá trình khái niệm hóa, sau khi gán tên, khái niệm trở nên đại diện cho đối tượng thật!

Sau khi gán cho cái hình này là “cái bàn”, tâm trí sử dụng khái niệm “cái bàn” để suy nghĩ cứ như chữ “cái bàn” chính là cái bàn thực sự kia. Ví dụ:

“Cái bàn cũ của mình mà đem cho hàng xóm thì quá tốt”,
“Họ sẽ sử dụng nó thế nào nhỉ?”,
“Chắc họ sẽ đóng lại nó cho chắc rồi sử dụng”…

Trong toàn bộ quá trình này, tâm trí vẫn tin “cái bàn” mà nó nghĩ chính là cái bàn ban đầu nó nhìn thấy rồi đối tượng hóa và gán tên. Nhưng thực ra tâm trí chỉ đang có một khái niệm về cái bàn, còn cái bàn thực sự, cái hình ảnh sống động tươi mới ấy, đã bị cắt rời khỏi suy nghĩ và thay bằng khái niệm “cái bàn” xám xịt và cứng ngắc của quá trình suy nghĩ ngay từ lúc ban đầu.

Ngay khi vừa nhìn thấy, nghe thấy hoặc cảm thấy, tâm trí đã bắt đầu quá trình đối tượng hóa và gán tên này. Sau khi kinh nghiệm điều gì, tâm trí đối tượng hóa và gán tên và sau đó tạo ra một khái niệm về điều này. Khái niệm này là một suy nghĩ, xuất hiện trong tâm trí nhưng chưa ở dạng cứng đặc, chúng mới chỉ là một khái niệm.

Chính thói quen tin rằng mọi thứ là thực, là đối tượng hóa được, là tồn tại độc lập với tâm trí đã làm cho khái niệm này trở nên cứng đặc, nó không còn là một suy nghĩ nữa mà trở nên đại diện cho thực tại. Chính tâm trí, bằng xu hướng tin vào việc đối tượng hóa và khái niệm hóa của mình là đại diện cho thế giới, đã áp đặt sự tồn tại “thật” lên các sự vật hiện tượng.

Xem thêm: Vẽ tranh trên mặt nước

Như bài viết của Trong Suốt phía trên đã nói: “Mọi thứ đến và đi một cách tự nhiên, chỉ có các xu hướng của tâm trí là muốn giữ cái gì đó lại”. Sự vật hiện tượng đến và đi, tan biến ngay khi nó vừa hiện ra, không thể nắm bắt được và không thể đối tượng hóa được. Mọi sự nắm bắt và đối tượng hóa chỉ xảy ra trong tâm trí. Và với một tâm trí với xu hướng nắm bắt (đối tượng hóa, khái niệm hóa) rồi tin vào chính các khái niệm ấy là đại diện cho sự kiện thật, sự nắm bắt này chính là quá trình “giữ lại” của tâm trí.

Quá trình “giữ lại” hay còn gọi là “nắm bắt” không dừng lại ở đây. Dựa trên các kinh nghiệm của mình, tâm trí trở nên thích hoặc ghét một đối tượng, hay một khái niệm mà nó vừa tạo ra. Ví dụ

“Tôi thích căn phòng tôi làm việc.”,
“Tôi ghét mưa”…

Quá trình này tạo ra các cảm xúc và lại càng làm cho các khái niệm “căn phòng”, “mưa” trở nên cứng đặc, trở nên càng thật hơn nữa. Nó không hề biết rằng nó chính là người tạo ra các khái niệm, tạo ra sự thích ghét. Các khái niệm này đã không còn liên quan đến sự thật tươi mới, sống động ngoài kia nữa, căn phòng có thể đã mối mọt hỏng hóc, cơn mưa có thể rất đẹp vào buổi chiều nay… Các khái niệm mà tâm trí tạo ra đã “giết” sự thật đang xảy ra, hay cái đang là, và thay vào đó những suy nghĩ, khái niệm “căn phòng”, “mưa”, đứng im, đã chết, về sự thật.

Nếu không có sự tu hành, bạn và hầu hết mọi người sẽ rơi vào trong quá trình này. Tâm trí cứng đặc hóa các suy nghĩ, biến nó thành đại diện cho sự thật – cái đang xảy ra. Quá trình này cắt đứt bạn khỏi sự tươi mới, sống động, trí tuệ của các suy nghĩ.

Dù đó là một suy nghĩ tích cực, vui tươi hay một suy nghĩ tiêu cực, giận dữ, lo lắng, nếu bạn có thể trực tiếp nhận ra rằng đó chỉ là một suy nghĩ, không cứng đặc hóa nó bằng cách coi nội dung của nó là sự thật, bạn sẽ bắt đầu cảm nhận được một sự thật đơn giản nhưng đầy sức mạnh: suy nghĩ chỉ là suy nghĩ, nó sống động, sáng tỏ, rõ ràng, nhưng không có gì ngoài sự hiện lên rồi biến mất ngay khi xuất hiện.

Sức mạnh của sự nhận ra này là gì? Nó giải trừ mọi xu hướng sai lầm của tâm trí, tin vào suy nghĩ là đại diện cho sự thật. Bạn không còn bị phụ thuộc vào nội dung của suy nghĩ, trái lại cảm nhận được rằng suy nghĩ chính là một phần sống động, không thể tách rời của cái đang là, bạn đã kết nối được tới phần tươi trẻ, trí tuệ của suy nghĩ. Tâm trí và những xu hướng sai lầm của nó không còn là vấn đề, mà trở thành người bạn giúp bạn nhận ra sự thật, giúp bạn nhanh chóng đến với giác ngộ.

Để làm được điều mà Trong Suốt vừa nói này, chỉ cần bạn đơn giản sống trong hiện tại, hòa nhập vào cái đang là.

Yêu quý bạn!
Trong Suốt

Nhận biết và Tâm trí khác nhau thế nào khi thực hành?

Suy nghĩ của con ngay lúc này, được gọi là “tâm hướng ngoại”. Cái tên đó không có nghĩa là có một cái gì đó “ở ngoài kia” và có một cái tâm “ở trong này” chạy ra hướng đó, mà chỉ mô tả một trạng thái mà ở đó sự chú ý được dính chặt lên những đối tượng và chủ thể không có thật.

Dựa trên những ấn tượng giác quan, tâm hướng ngoại bắt đầu bịa ra các đối tượng và tin rằng có “một vật” thực sự tồn tại ngoài kia để nắm bắt, và đương nhiên bịa kèm theo đó một người nắm bắt ở trong này.

Nếu như, khi các ấn tượng giác quan xuất hiện, thay vì tưởng tượng rằng chúng là cái gì đó nằm ngoài Sự Nhận Biết, hãy nhận ra rằng thực ra chúng cũng chỉ là sự tự biểu hiện của chính Nhận biết. Khi đó sẽ không còn sự phân biệt giữa người nắm bắt và cái được nắm bắt. Sự chú ý không thể chạy ra ngoài tới bất kỳ thứ gì, bởi vì thực sự không có “thứ gì” ở ngoài đó, ngoài sự nhận biết đang biểu hiện một cách sống động đầy màu sắc nhưng hoàn toàn trống không. Đó được gọi là “sự tự nhận biết”, hay là trạng thái tự nhiên.

Tâm hướng ngoại cần hai việc để hoạt động: đối tượng hóa và cứng đặc hoá. Nói cách khác, nó không thể vận hành nếu đầu tiên không tự bịa ra một đối tượng, rồi tin chắc rằng đối tượng đó thực sự tự thân tồn tại về phía chúng. Sau đó là một quá trình cứng đặc hoá ngày càng sâu sắc hơn, và từ đó toàn bộ luân hồi và những đau khổ vô tận của nó được hình thành.

Sự nhận biết tự nhiên thì không có đối tượng, và dù không có đối tượng nó vẫn tự sáng rõ. Nhưng đừng hiểu lầm rằng trong trạng thái tự nhiên thì không có suy nghĩ. Sự nhận biết tự nhiên kinh nghiệm cả suy nghĩ lẫn không có suy nghĩ một cách trống không bình đẳng như nhau. Sự nhận biết tự nhiên biết các đối tượng được hình thành trong các suy nghĩ, nhưng không còn tin rằng chúng có thật, và không còn sự dán chặt vào chúng. Sự nhận biết tự nhiên biết các đối tượng theo một cách phiêu bồng, không có thật, sáng tỏ, và để cho chúng tự tan biến như những cơn sóng tự hòa tan trong đại dương mênh mông không còn mảy may dấu vết.

Hiểu biết đúng đắn về sự khác biệt giữa tâm trí và sự tự nhận biết là rất quan trọng, vì trong thực tế, khi bất cứ điều gì xuất hiện, con chỉ cần nghỉ ngơi hoàn toàn trong sự tự nhận biết, là một với sự tự nhận biết, và không được cuốn theo tâm trí chìm sâu vào sự nắm bắt nhị nguyên, thật hoá và tin chắc cái này khác cái kia.

Đó là điểm cốt tử khiến cho sự thực hành của con hiệu quả hay không hiệu quả, hay ta có thể nói rằng, đó là điều sẽ giúp cho con giác ngộ hay không giác ngộ. Vì thế, thầy rất vui được gửi tặng những điều này ở đây cho những người con yêu quý của mình.

Yêu quý con,
Trong Suốt.

What is the difference between mind and rigpa in practice

Your thinking at this moment, is called “out-flowing mind”. That name does not mean that there is something “out there” and a mind “in here” to flow out, but merely indicate the state in that attention is being fixated on imaginary subject/object.

Based on sensory impressions, the out-flowing mind begin to create objects and believe that there really some “thing” out there to be apprehended and inevitably there is an apprehender in here.

If, when sensory impressions appear, instead of imagining that they are something other than Awareness, there is a recognition that they are in fact Awareness’s own manifestation appear to itself. Then there is no duality of apprehender and apprehended. Attention cannot flow out to anything because there really no “thing” out there apart from Awareness in its colorful but empty display. That is called “self-awareness”, or the natural state.

Out-flowing mind needs 2 things to operate: objectify and fixation. In other words it cannot operate without first imagining an object, and to take that object as inherently exists. Then there is a process of deeper and deeper solidification that establishes the whole samsara and its endless suffering.

Self-awareness is objectless, without object it still self-luminous. But don’t mistake that there is no thought in the natural state. Self-awareness experience both thought and non-thought as equally empty. It still knows objects created in thoughts, but not taking them as real, there is no fixation. Self-awareness knows objects in an ephemeral, unreal, lucid way and let them subside them-self like waves subside in a great ocean without a trace.

That understanding of the difference between mind and self-awareness is so important, because in practice, when whatever appears, you need to rest in and as self-awareness and must not following the mind into deep dualistic fixation.

That’s the crucial point that makes your practice effective or ineffective, or I could say makes the progress to realization or non-realization. So I offer them here with joy to my beloved friends.

Love,
Trong Suot

Nowadays there are too many teachings on Dzogchen
But if you simply maintain an awareness that
Every experience is the shining radiance of emptiness
That knowing will escort you directly to Englightenment –
This empty-aware blissful spontaneously present state

Otherwise, you will make experiences solid
And consider some as good and some as bad
With the anxiety of hope and fear, accept and reject
You will spin enlessly in the miserable of samsara

(Dzogchen dạo này nhiều giáo lý quá
Nhưng nếu bạn chỉ đơn giản duy trì một nhận thức về điều đó
Mỗi trải nghiệm là sự tỏa sáng của sự trống rỗng
Sự nhận biết sẽ hộ tống bạn trực tiếp đến giác ngộ –
Hạnh phúc trống rỗng này tự nhiên hiện diện

Nếu không, bạn sẽ làm cho trải nghiệm trở nên chắc chắn
Và xem xét một số người tốt và một số người xấu
Với sự lo lắng của hy vọng và sợ hãi, chấp nhận và từ chối
Bạn sẽ quay cuồng trong sự khốn khổ của luân hồi)